Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından hazırlanan Ağustos 2022 Sektör Raporu inşaat işlerinde erken yavaşlama sinyali verdi.

İnşaatta haziran ve temmuz aylarında sınırlı artışlar gösteren yeni iş siparişleri, ağustosta bir önceki aya göre 0,1 puan azaldı. Alınan siparişler, yılın başlangıç seviyesinin oldukça üzerinde bulunmakla birlikte yüksek mevsimselliğe rağmen yeni alınan işlerde gerileme erken başladı.

Söz konusu erken gerileme, yeni inşaat başlangıçları için olumsuz işaret olarak değerlendirilirken, yılın geri kalanında alınacak yeni iş siparişlerine bağlı olarak, inşaat işlerinde sonbahardan itibaren erken bir yavaşlama olasılığını artırıyor.

Son 4 çeyrekte küçülme

İMSAD raporuna göre; inşaat sektörünün yılın ikinci çeyreğinde yüzde 10,9 daraldı ve inşaat sektörü ile ekonomik büyüme arasındaki ayrışmanın arttı. 

Diğer iktisadi faaliyetlerdeki büyümeye karşın inşaat sektörü ikinci çeyrekte de küçülerek geçen yılın aynı dönemine göre daraldı. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 7,2 olan daralma, yüzde 7,7 olarak güncellendi. Böylece inşaat sektöründe 2021 yılının üçüncü çeyreğinden başlayarak son dört çeyreğinde küçülme kaydedildi.

2020 yılından itibaren inşaat ve konut sektörüne verilen desteklere rağmen sektörde kalıcı bir büyüme süreci oluşmadı.

İnşaat Sektörü Güven Endeksi’nde ise sınırlı ve kademeli yükseliş, ağustosta yerini düşüşe bırakarak 0,5 puan geriledi.

Mevsimsellik, mevcut işlerin seyri ve alınan yeni siparişlerin miktarı gibi sektörün iç dinamiklerinin yanı sıra farklı birçok unsurdan etkilenen endeksi, bu dönemde finansmana erişimdeki zorluklar da sınırlamaya başladı.

Mevcut inşaat işleri azaldı

İnşaat sektöründe mevsimsellik ile artış eğilimine giren mevcut işler seviyesinde beş ay aralıksız süren büyüme trendi, ağustosta bir önceki aya göre 1,7 puanlık kayıpla sona erdi.

Bu dönemde mevsimsellik hemen hemen tüm bölgelerde olumlu etkisini göstermekle beraber tamamlanan işler yerine başlayan yeni inşaatlar, ağustos ayındaki düşüşü engellemek için yeterli olmadı.

Haziran ve temmuz aylarında sınırlı artışlar gösteren yeni iş siparişleri, ağustos ayında bir önceki aya göre 0,1 puan azaldı. Alınan siparişler, yılın başlangıç seviyesinin oldukça üzerinde bulunmakla birlikte yüksek mevsimselliğe rağmen yeni alınan işlerde gerileme erken başladı.

Bu erken gerileme, yeni inşaat başlangıçları için olumsuz işaret olarak değerlendirilirken, yılın geri kalanında alınacak yeni iş siparişlerine bağlı olarak, inşaat işlerinde sonbahardan itibaren erken bir yavaşlama olasılığını artırıyor.

Yılın ikinci çeyrek döneminde alınan yapı ruhsatlarında da gerileme sürdü. Mevcut ekonomik koşullar altında yeni inşaat işleri iştahı zayıf kalırken, alınan yapı ruhsatları alan olarak geçen yılın aynı dönemlerine göre yüzde 7,8’lik kayıpla 29,33 milyon metrekareye düştü.

Bu dönemde alınan yapı ruhsatlarında daire sayısı yüzde 15,3 azalarak 133 bin 424 adet olarak gerçekleşti. Konut ruhsatlarında ise yüksek oranda gerileme kaydedildi.

Alınan yapı izinleri yılın ikinci çeyrek döneminde yüzde 20,1 artış kaydetti. Böylece iki çeyrek üst üste daralan yapı izinleri yeniden yükselişe geçerek ikinci çeyrekte 29,19 milyon metrekareye ulaştı.

Alınan yapı izinleri daire sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22,5 artışla 148 bin 207 olarak gerçekleşti. Biten işlere bağlı olarak arzlar yükselirken yeni konut arzında ikinci çeyrekte hareketlenme yaşandı.

Üretim değişmedi

İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2022 yılı ilk çeyrekte yüzde 4,4 arttı. İkinci çeyreğin ilk ayı olan nisanda yüzde 2,8, mayıs ayında ise yüzde 3,5 büyüme kaydeden inşaat malzemeleri sanayi üretimi, haziranda değişim göstermeyerek ivmesini kaybetti.

Böylece yılın ilk altı aylık döneminde üretim artışı geçen yılın ilk altı ayına göre yüzde 2,9 büyüdü. İnşaat malzemelerine yönelik iç talep haziran ayında zayıflarken dış talepte de yavaşlama belirginleşmeye başladı.

Yılın ilk altı ayında 12 alt sektörde üretim geçen yıla göre artarken, 10 alt sektörde üretim geriledi.

2022 yılının ilk altı ayında en yüksek üretim artışı yüzde 32,6 ile seramik kaplama malzemeleri, yüzde 23,1 ile birleştirilmiş parke ve yer döşemeleri, yüzde 21,4 ile plastik inşaat malzemeleri ve yüzde 20,9 ile seramik sağlık gereçlerinde gerçekleşti.

Düz cam ve yalıtım camı üretimi yüzde 16,6, demir çelikten çubuk ve profiller üretimi yüzde 14,2 yükseldi.

Buna karşın yılın ilk altı aylık döneminde tuğla ve kiremit üretiminde yüzde 17,5, demir çelik radyatörler üretiminde yüzde 13,6, çimento ve betondan eşyalar üretiminde ise yüzde 5,9 gerileme yaşandı.