Türkiye’de büyük şehirlerde yükselen kira fiyatları gündemdeki yerini koruyor. Koronavirüs kısıtlamalarının ortadan kalkması okulların açılması, serbest piyasa ve göç bu artışların sebepleri arasında gösteriliyor. Binlerce kişinin ev bulamaması ‘konut sorunu mu var?’ sorusunu gündeme getirdi. Fakat veriler sorunun konut sayısında değil, boş dairelerde olduğunu ortaya koyuyor. İstanbul’da yaklaşık 400 bin -700 bin arasında, Ankara’da ise yaklaşık 1 milyon 300 bin ev olduğu tahmin ediliyor. Veriler çok net olmamakla beraber durumun ciddiyetini gösteriyor. 

Binlerce evin boş kalmasına karşılık kiralık ev bulunmaması iktidarın kamucu politikalardan uzaklaştığını ve gelir dağılımındaki adaletsizliği bir kez daha gösterdi. Toplumdaki küçük bir kesim birden çok eve sahip olurken alt ve orta gelirli gruplar en temel hak olan ‘barınma hakkı’ndan mahrum oluyor. 

Kamulaştırma için talep 

Tüm ülkede inşaat çalışmaların hızla devam etmesine rağmen insanın barınma hakkından mahrum kalması, plansızlığın göstergesi. Bir zümrenin birden çok evi varken, alt ve orta gelirli kişiler bütçesine uygun güvenilir, yaşanabilir bir ev bulamıyor. Bu durum Türkiye'ye özgü değil. Almanya’da yükselen kira ve ev fiyatlarına tepki gösteren Berlin halkının barınma hakkı eylemleri sonuç verdi. Berlin’de ‘Kira çılgınlığını durdur, herkes için güvenilir bir ev’ sloganıyla artan ev fiyatları ve kiralara dönük yapılan protestoların sonrasında referandum kararı alındı. Yurttaşların lehine çıkması beklenen referandum sonrası 240 bin konut kamulaştırılacak. Referandum öncesi eylemlerini sürdüren kira hareketi üyeler bugün Berlin’de yine sokağa çıkacak.

Türkiye'de kiralık ev sorunun en çok yaşandı kent İstanbul. Son zamanda yükselen kiralardan dolayı yurttaşlar ev bulmakta zorluk çekiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İmar ve Şehircilik Daire Başkanı Gürkan Akgün, İstanbul’da 400-700 bin civarı boş ev olduğunu gösteriyor. Yapılan konutların üst gelir grubuna hitap ettiğini belirten Akgün, “İstanbul’daki boş konuta ilişkin net bir veri yok. Bizim çalışmalarımız da sürüyor. Ancak ikametgaha dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 1 milyon 800 bin civarında ev boş gözüküyor. Bir çok sebepten dolayı ikametgahı oturduğu evde gözükmeyen yurttaşlar nedeniyle bu sayı çok yüksek. Bizim çalışmalarımız sonucu tahminime göre İstanbul’da 400-700 bin arasında boş konut var. Bu boş konutların çoğu üst gelir grubuna hitap ediyor. İstanbul’da alt ve orta gelirli gruplar için bir konut sorunu var. Şu an yapımı süren evler de üst gelirli gruplara hitap ediyor. Alt ve orta gruplar için nitelikli konut ihtiyacı var” dedi.

Mevcut yapıların ve inşaatı devam  eden inşaatların ihtiyaca karşılık verdiğini söyleyen Gürkan Akgün şu ifadeleri kullandı: “İstanbul’da barınma sorunu var. Kiralar ve ev fiyatları çok yüksek. Mevcut yapılar ve yapımı süren inşaatlar ihtiyaca karşılık vermiyor. Konut üretiminde düzenlemeye ve fiyat denetimi gerekiyor. Tüm İstanbulların ihtiyacını karşılayacak, sosyal konutlara yönelmemiz gerekiyor.”

Kiralar fırladı

Diğer yandan Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi tarafından sahibindencom’un ilan verileriyle hazırlanan bir rapor, İstanbul’da kira fiyatlarında yükselme meydana geldiğini bir kez daha ortaya koydu. Temmuz'da yüzde 37,9 olan fiyattaki yıllık artış oranı Ağustos'ta yüzde 38,9 oldu.

Ağustos’ta metrekare fiyatı yıllık yükselme oranı üç büyük kentte de arttı. Senelik kira artış oranı geçen aya göre İstanbul’da yüzde 8,4, Ankara’da yüzde 1,8 ve İzmir’de yüzde 6,8 puan yükseldi. Yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 50,7, Ankara’da yüzde 31,8 ve İzmir’de yüzde 30,9’a çıktı.