GYODER (Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği), dünya ve Türkiye ekonomisinden, temel makroekonomik göstergelere, sektör içi üretim rakamlarından, çeşitli istatistiklere kadar önemli bilgiler aktaran ‘GYODER Gösterge’ ile gayrimenkul sektörüne ışık tutmaya devam ediyor. Temel ekonomik verilerin yanı sıra konut, krediler, AVM, ofis, lojistik, turizm ve GYO gibi gayrimenkulün tüm alt segmentlerini kapsayan raporda, Prof. Dr. Emre Alkin’in de değerlendirmeleri yer alıyor. Türk Ekonomi Bankası (TEB) katkılarıyla hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılan GYODER Gösterge, aynı zamanda GYODER’in yenilenen web sitesinde yayınlanıyor.

Sektörün uygun konjonktürde daha fazla büyüme imkanı var

Türkiye gayrimenkul sektörünün 2017 yılında sergilediği dinamik tutumun 2018 yılı ilk çeyreğinde de sürdürdüğü belirtilen GYODER Gösterge 2018-1. Çeyrek Raporu’nda; Türkiye ekonomisinin %7,4 büyüyerek G-20 ülkeleri arasında en hızlı GSYH’yi artıran ülke konumuna geldiği 2017 yılında, inşaat sektörünün, zincirlenmiş hacim endeksine göre %8,9 oranında büyüyerek oldukça önemli bir başarı elde ettiği vurgulandı. Türkiye’nin potansiyeline bakıldığında inşaat sektörünün uygun konjonktürde daha fazla büyüme olanağının bulunduğu, sektörün aynı zamanda istihdam üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğuna dikkat çekildi. Raporda, gayrimenkul sektörü ile ilgili gelişmeler, şu bilgi ve değerlendirmelerle aktarıldı:

Konut sektöründe fiyat balonu yok

Türkiye konut piyasasında ‘fiyat balonu’ olduğu söylenemez. Balonlaşma eğilimindeki bölgelerde yaşanan düzeltmelerde fiyat aşırılıkları törpülendi. Türkiye genelinde ortalama konut fiyatlarında, Ocak 2013 ile Ocak 2018 arasında, reel olarak %45,49 oranında artış yaşandı. Türkiye genelinde konut fiyatları değerlendirildiğinde, dinamik yapıya sahip gayrimenkul piyasasının, olabildiğince denge fiyatını yakalamaya çalıştığı görülüyor.

2017 son çeyrekte %3,7 olan yabancılara konut satış oranı, 2018 ilk çeyrekte %6,1’e ulaştı

2018 yılı 1. çeyrek döneminde yaşanılan kur artışı, yabancıların markalı konut alımında olumlu etki yarattı. 2017 yılının son çeyrek döneminde %3,7 olan yabancılara markalı konut satış oranı 2018 yılının ilk çeyreğinde %6,1 düzeyine ulaştı.

Senetli satışlar %35,5 oranında gerçekleşti

Gayrimenkul firmalarının, başlattıkları kampanyalarla alıcılara kendi finansman modelleriyle faizsiz ve uzun vadeli seçenekler sunması senetle yapılan satışlara ilgiyi artırdı. Senetli satışlar 2018 yılının ilk çeyreğinde %35,5 dolayında gerçekleşti. Senetli satışların artmasında önemli rol oynayan unsurlardan biri konut kredi faizlerindeki artış oldu. Konut kredisi faiz oranları 2017 yılında ortalama aylık %1,01 seviyelerindeydi; ancak özellikle son 3 ayda bu oran yüzde 1,20’yi seviyelerine ulaştı. 2018’in ilk çeyreğinde yaşanan faiz artışı, konut alımını zorlaştırarak konut piyasasının daralmasına neden oldu. Maliyet artışları ise satış fiyatlarına son derece sınırlı ölçüde yansıdı. Yüklenicilerin, maliyetleri önemli ölçüde kendilerinin üstlendiği görüldü.

Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinde artış

2017 yıl sonunda yüzölçümü bazında; yapı ruhsatı adedi önceki yılın aynı dönemine göre %31,8, yapı kullanma izin belgesi ise %6,6 arttı. Daire sayılarına göre yapı ruhsatı miktarı önceki yılın aynı dönemine göre %32,3, yapı izin belgesi miktarı ise %8,91 oranında artış gösterdi. Yeni konut üretimi ve tamamlanan konutların arzı ise devam etti.

Konut satışları %6,72 oranında azaldı

2018 yılı 1. Çeyrek döneminde konut satışları, önceki yılın aynı dönemine göre %6,72 oranında azaldı.İlk kez satılan konutlarda bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,83’lük bir azalma görülürken, ikinci el satışlarda yaşanan daralma ise yaklaşık %8,25 seviyesinde gerçekleşti. İpotekli satışlar ise %28,55 oranında azaldı. İpotekli satışların toplam satışlar içindeki payı ise 2017 yılı 1. Çeyrekte %38 iken 2018 yılı 1. Çeyrek döneminde %29’a geriledi.

Markalı konutta peşinat tercih edildi

Markalı konut projelerinden konut satın alan tüketiciler, 2018 yılı 1. Çeyrekte peşinat, senet ve banka kredisi kullanımı seçeneklerinden en fazla peşin kullanımını tercih etti. Bu dönemde stok erime hızı %4,10 oranında gerçekleşirken, markalı konut projelerinde gerçekleştirilen satışların %6,10’luk oranı ise yabancı yatırımcılara yapıldı. Yabancılara yapılan konut satışları;2018 yılı birinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %24,1’lik büyüme ile 5.298 adet seviyesine yükseldi.

Konut kredisi hacmi 191,4 milyar TL’yi aştı

Konut kredisi faiz oranlarındaki yükseliş trendi 2017 yılı ilk çeyrek sonundan bugüne devam etmektedir. 2018 yılı 1. Çeyrek itibariyle konut kredilerinde aylık faiz oranı bir önceki çeyrek sonuna göre 9 puan artarak %1,17, yıllık bileşik faiz ise %14,96 seviyesinde gerçekleşti.

Toplam konut kredisi hacmi ise 2017 yılı sonu itibariyle 191 milyar TL’yi aştı. Takipteki kredilerin miktarının toplam konut kredileri içindeki payı ise 2017 4.çeyrek itibarıyla %0,42 olarak gerçekleşti.

Ofis kiralama oranı arttı

2018 1. Çeyrekte yeni kiralama işlemleri bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %19,6 arttı. 1. Çeyrekte, metrekare bazında anlaşmaların %53,9’u merkezi iş alanının dışında Asya yakasında, % 22,6’sı merkezi iş alanında ve %23,5’i merkezi iş alanı dışında Avrupa yakasında kaydedildi. Özellikle Avrupa yakasında merkezi iş alanı dışında yapılan anlaşmaların artmasında, Cendere bölgesinde gerçekleşen geniş kapsamlı kiralama faaliyeti etkili oldu.

AVM sayısı 439’a ulaştı

Türkiye genelinde 2017 yıl sonu itibariyle 42 olan toplam AVM sayısı 2018 1. Çeyrek itibarıyla 439’a ulaştı. 2018 yıl sonuna kadar yeni açılacak alışveriş merkezleriyle bu sayının 491’e ulaşması, toplam kiralanabilir alanın da 15 milyon metrekareyi geçmesi bekleniyor. Türkiye’de 63 ilde AVM bulunuyor. 18 il, henüz AVM ile tanışmadı. Ancak önümüzdeki iki yıllık süreçte AVM ile tanışmayan illerin sayısının 16’ya düşmesi bekleniyor. En fazla Alışveriş Merkezine sahip iller sırasıyla; İstanbul (139), Ankara (36), İzmir (27 adet). Toplam kiralanabilir alan stoku 12 milyon 958 bin 257 metrekare. Kiralanabilir alan açısında incelendiğinde, İstanbul toplam stokun yaklaşık %38’ini oluşturuyor. Türkiye genelinde, ortalama 1000 kişi başına düşen kiralanabilir alan ise 160 metrekare.

İstanbul’da otel doluluk oranı son 5 yılın en yüksek seviyesinde

Turizm ve oteller açısından 2018 yılı ilk iki ay doluluk oranları Türkiye geneli için %61,6, İstanbul için ise son 5 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak %65,3 oldu. Aynı dönem için Türkiye genelinde ortalama oda fiyatı 58.54 Euro iken, İstanbul’da 70.32 Euro olarak gerçekleşti.

Lojistik pazarında 2018’in ilk çeyreğinde kiralama işlem hacmi azaldı

Türkiye’nin birincil lojistik pazarları olan İstanbul-Kocaeli bölgesi göstergelerine bakıldığında 2018’in ilk çeyreği itibarıyla geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla kiralama işlem hacmi %54 azaldı. 2017 yılının ikinci yarısında görülmeye başlanan, TL üzerinden gerçekleşen kiralama işlemlerinin kiracı adaylarının bu yönde güçlenen talepleri nedeniyle 2018’in ilk çeyreğinde artarak devam ettiği görüldü. 2018’in ilk çeyreğinde en yüksek talep gören ana pazarlar Anadolu yakasında Tuzla-Gebze hattı; Avrupa’da ise Esenyurt-Hadımköy-Kıraç üçgeni oldu. Dilovası, Yalova, Sakarya ve Çatalca ise depo kulanıcısı firmaların tercih ettiği alternatif alt bölgeler olarak öne çıktı.

GYO’ların piyasa değeri 26,9 milyar TL’ye yükseldi

2018 yılı ilk çeyrekte GYO endeksi, 44.515’ten başladığı seyrini, çeyrek sonunda 42.609’dan kapattı.2017 4. Çeyrek itibarıyla GYO piyasa değeri 26,9 milyar TL’ye yükseldi.