Dünya Gazetesi köşe yazarı Alaattin Aktaş, bugünkü yazısında ''İnşaat sektörü yeni inşaat projelerine temkinli yaklaşıyor'' konulu yazısını kaleme aldı. İşte o yazı...

İnşaat sektörü artık yoğurdu üfleyerek yiyor. Yeni inşaat yapma eğilimini ortaya koyan yapı ruhsatları bu yıl da düşük seyrediyor. Üstelik açıklanan veriler ilk çeyreğe ilişkin. Koronalı günlerin gerçekleşmesi doğaldır ki çok daha düşük beklenmeli.

Geçen yılın ilk çeyreğinde 77 bin daire için yapı ruhsatı alınmıştı ve bu sayı 2018’in aynı dönemindeki 141 bine göre çok hızlı bir gerilemeye işaret ediyordu. Zaten 2019’un tümündeki ruhsat sayısı da 2004 yılına dönüldüğünü ortaya koyuyordu. Yani inşaat sektörü yeni yapı anlamında frene sonuna kadar asılmıştı.

Bu yıla geldik; ilk bakışta biraz da geçen yılın ilk çeyreğindeki düşük sayının yarattığı baz etkisiyle sanki bir kıpırdanma var gibi.

Bu yıl ilk çeyrekte ruhsat alınan daire sayısı 80 bini aştı. 77 binden 80 bine çıkış var; ama unutmayalım bir önceki yılın ilk çeyrek sayısı 141 bindi.

Hele hele biraz daha geri gidersek, örneğin 2014’e, 2016’ya, 2017’ye; çok çok yüksek sayılar görürüz. Rekor ilk çeyrek anlamında 298 binle 2014'e, yılın tümü anlamında ise 1.4 milyonla 2017'ye ait.

Dolayısıyla bu yılın ilk çeyreğinde geçen yıla göre oluşan o küçük artış bir geri dönüş işareti olmaktan çok uzak.

Kaldı ki bu veriler ilk çeyrekteki durumu gösteriyor. Korona etkisi yüzünden insanların gelecek planlaması yapmaktan kaçındığı bir sürecin izlerini yılın ikinci çeyreğine ilişkin verilerde göreceğiz.

Tahminler, ikinci çeyrekte en fazla ilk çeyrekteki kadar bir inşaat ruhsatı alınacağı, hatta bu düzeyin altında kalınması ihtimalinin daha ağır bastığı yönünde.

Tamamlananlar tabii ki fazla

Yeni inşaat yapma anlamında böylesine temkinli gidilirken daha önce başlanmış ve tamamlanmış dairelerle ilgili sayı doğal olarak çok daha yüksek seyrediyor.

İlk çeyrekler itibarıyla 2018'de 207 bin, geçen yıl 251 bin, bu yıl da 152 bin daire için yapı kullanım izin belgesi düzenlendi.

Her ne kadar önceki yıllara göre bir gerileme varsa da konutta arz artmaya devam ediyor.

Peki bu arzı karşılayacak talep var mı? Hele hele şu korona döneminde...

Yapı kullanma izin belgesi verilen konut sayısının ilk çeyrekte 152 bin olduğunu belirttik. Peki bu çeyrekteki satış nasıldı?

İlk çeyrekteki toplam konut satışı 340 bin olarak gerçekleşti. Ama yapı kullanma izin belgesiyle kıyaslanacak satış ilk el satışlar. İşte ilk çeyrekteki ilk el satışlar ancak 107 bin oldu.

Konut kredisi faizleri böylesine düşürülmüş olmasına rağmen ilk el konut satışı yapı kullanma izni verilen konutların çok gerilemiş düzeyine bile ulaşamıyor. İlk çeyrek için arada 45 bin adetlik bir fark var.

2019 sonundaki konut stoku sıfır kabul edilse bile ilk çeyrekte kullanıma sunulan konut sayısı, yani arz 152 bin... İlk çeyrekte satılan, yani talep ise 107 bin... Bu da konut stokuna 45 binlik bir ek demektir.

Nisandaki durum vahim

İlk el konut satışı korona etkisinin kendini çok az hissettirdiği ilk çeyrekte bile tamamlanıp kullanıma hazır hale gelen konut sayısına erişemedi. Konut stoku biraz daha arttı.

Ve geldik nisana, koronanın tüm şiddetiyle ekonomiyi etkilemeye başladığı aya...

İşte nisanın konut satış verileri. Nisanda yalnızca 43 bin konut satıldı. Kıyaslama için marttaki satışın 109 bin, geçen yılın nisanındaki satışın 96 bin olduğunu hatırlatalım. Üstelik nisandaki 43 bin satışın yalnızca 15 bini ilk el satış.

İlk çeyrekteki ilk el satış sayısını biraz önce aktardık; 107 bin. Yani her ay ortalama 35-36 bin adet ilk satış gerçekleştirilmiş. Dördüncü aya gelmişiz, sayı 15 bine gerilemiş.

Bu düşüş gayet normaldir, beklenen bir eğilimi yansıtmaktadır. Geçim derdine düşmüş insanların, işyeri kapalı olan orta-üst gelir grubundakilerin aklından şu dönemde konut almak herhalde kesinlikle geçmiyordur.