Binlerce kişinin yaşamını yitirdiği Kahramanmaraş depremleri, başta büyük Marmara depremi riskiyle karşı karşıya kalan İstanbullular olmak üzere vatandaşları harekete geçirdi. Yaşadıkları binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığını öğrenmek isteyen vatandaşlar, risk analizi yaptırmak için ilgili kurum ve kuruluşlarla bağlantı kurmaya çalışıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) yapılan açıklamada ‘binatespiti.ibb.istanbul’ adresi üzerinden binlerce başvuru yapıldığı bildirilirken, sonuçların hızlı tarama yöntemiyle 10 günde açıklandığına işaret edildi. Ülker Müşavirlik Mühendislik yetkilisi Dr. Hamit Ülker, günde 20-30 kişinin arayıp binalarda risk analizi konusunda bilgi almak istediğini belirtti. Yaşanan son depremin konuyu yeniden gündeme taşıdığını dile getiren Ülker, “Arayanların çoğu eski, beton kalitesi kötü olan binalarda yaşayanlar” dedi. Ülker, risk analiz başvurusu yapılan binanın bodrum dahil her katından ayrı ayrı örnek alındığını açıkladı. Binalarda risk analizi yaptırmanın maliyeti ise 20 bin lira ile 100 bin lira arasında tutuyor.

Bina riskli çıkarsa 2 ay içinde tahliye

Hamit Ülker, zemin etüdü de yapılacaksa maliyetin 30 bin lira daha artacağına işaret etti. Ödeme yapılınca lisanslı firma gelip binadan karot, numune alıyor ve ‘bu bina riskli veya değil’ raporu veriyor. Bina riskli ise 1 veya 2 ay süre veriliyor. Bu süre içinde binanın yıkılması gerekiyor. Tapunun beyanlar hanesine ‘bu bina riskli’ diye şerh düşüyor. Çevre Şehircilik Müdürlüğü ilçe belediyesine bildiriyor. İBB’nin risk analizi değil hızlı tarama yaptığını belirten İBB Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökçe, ‘benim evim sağlam mı, bir bakın’ diye başvuran vatandaşlara ön tespit yaptıklarını kaydetti. İBB’nin 2009’dan bu yana 107 bin yere tarama için gittiğini aktaran Gökçe, “Bizimki akredite kuruluş incelemesi değil, ücretsiz olarak İstanbul Teknik Üniversitesi’nin akademisyenleriyle beraber yaptığımız bilimsel bir çalışma” dedi.

Kiracılar analiz için başvuramaz

Peki binanın güçlendirmeye mi kentsel dönüşüme mi girdiğine nasıl karar veriliyor? Öncelikle her kat maliki, binasının bulunduğu ildeki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na bağlı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri'ne risk analizi yaptırmak için başvuru yapabiliyor. Mevzuat gereği kiracı analiz için başvuru yapamıyor. Yaşanacak olası bir depremde binanın ağır hasar alıp almayacağı 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm Yasası gereğince tespit ediliyor. Beton kalitesi, donatı durumu hızlıca kontrol ediliyor. Bu da ileri bir analiz değil. Yapının kentsel dönüşüm kapsamında riskli yapı olup olmadığı tespit ediliyor. Riskli yapı tespiti yapılması durumunda yasa kapsamında tapuya şerh konularak ve yapı maliklerine 60 günden az süre verilmemek kaydıyla yapının yıktırılması sağlanıyor. Başvurunun ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen ve bakanlığın internet sitesinde yer alan sertifikalı firmalara yapılması gerekiyor. Performans analizi ve gerekmesi halinde yapılacak güçlendirme projeleri için yapı konusunda uzman SİM-İTB belgelerine sahip inşaat mühendislerine ulaşmak gerekiyor. Performans analizi sonrasında binanın can güvenliği sağlamadığı tespit edilirse güçlendirme veya yapının yıkımı seçeneklerinden birine karar veriliyor. Güçlendirilmesine karar verilen yapının güçlendirme tasarım ve hesapları, performans analizi sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda yapılıyor. Talep edilmesi halinde, güçlendirme projesi ile birlikte maliyet analizi çıkarılarak yıkım ve yeniden yapım maliyeti ile kıyas yapılıyor.

Kaynak: Dünya Gazetesi