Satılık konut fiyatlarının ve konut kredi faizlerinin geldiği seviyeden sonra, ülkede ev sahibi olmanın hayali bile kurulamaz oldu. Kiracı olmak da sürekli katlanarak artan kira fiyatlarından dolayı adeta kabus haline geldi.
BETAM’ın son verilerine göre, ülke genelinde ortalama kiralık konut fiyatları haziranda yıllık bazda yüzde 121,1 oranında arttı. Yıllık kira artış oranı İzmir'de yüzde 140 iken, Ankara'da yüzde 189 olarak öne çıktı.
Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre ise, 2023 Ağustos itibarıyla satılık konut fiyatları ülke genelinde yüzde 90,3 artmış durumda. Bu, konut fiyatlarında 1,5 yılın en düşük yıllık artışı olsa da, metrekare fiyatlarının geldiği seviye vatandaşın ulaşabileceği fiyatlar olmaktan çok uzak.
Öyle ki, Türkiye'de ortalama bir konutun metrekare fiyatı 27 bin 840 TL. Yani ülke çapında 100 metrekarelik bir konutun fiyatı 2,7 milyon TL’yi aşmış durumda. Bu tutar İstanbul’da, ağustos itibarıyla ilk kez 4 milyon TL’yi aştı.
Kamu bankalarının verdiği en yüksek konut kredisi tutarı ise hâlâ 250 bin TL. Özel bankaların verdiği konut kredilerinin aylık ödemesi ise 72 bin TL’den başlıyor.
BANKA KREDİ VERSE BİLE 1,7 MİLYON TL BİRİKİM LAZIM
Son uygulamalara göre, ekspertiz değeri 1 milyon TL’nin altındaki evlerin yüzde 90’ı kadar kredi verilirken; ekspertiz değeri 1-2 milyon TL aralığındaki evlerin yüzde 60-70’i ve 2-5 milyon TL aralığında evlerin ise yüzde 50-60’si kadar kredi veriliyor.
Vatandaşın karşılaştığı ilk engellerden biri, kamu bankalarının uyguladığı kredi kısıtlaması.
Ancak bankalar kredi kısıtlamasına gitmeyip İstanbul'daki ortalama fiyatlı bir konutun (4,1 milyon TL) yüzde 60'ı kadar kredi verse bile, en fazla 2 milyon 460 bin TL’sini vermiş oluyor.
Bu da vatandaşın İstanbul'da ortalama büyüklükteki bir daireyi satın almak için 1,7 milyon TL birikime sahip olması demek.
Bu tutar, seçimlerin yapıldığı mayıs ayında 1,3 milyon TL idi. Geçen sene aynı dönemde ise 350 bin TL civarındaydı.
10 YILDA TOPLAM 11,6 MİLYON TL ÖDEME, 9,1 MİLYONU FAİZ
Türkiye’nin mevcut ekonomik şartlarında bir vatandaşın 1,7 milyon TL’lik birikime sahip olduğunu ve bankadan da gerekli krediyi çekebildiğini düşünelim…
Geriye kalan 2,4 milyon TL'lik konut kredisi için yapılması gereken aylık ödeme tutarı en az 72 bin TL’den başlayıp, 116 bin TL’ye kadar çıkıyor.
Aylık ödemeler, seçimlerin yapıldığı mayıs ayında 33 bin TL'den başlayıp 72 bin TL'ye kadar çıkıyordu.
Bu da, bankaya 10 yılda toplam 11,6 milyon TL ödeme yapılması demek. 11,6 milyon liranın 9,1 milyon lirası ise faiz ödemesi olarak gerçekleşiyor.
Yani bir evi kendisine alan vatandaşın neredeyse iki ev parasını da bankaya faiz olarak ödüyor.
KREDİLİ SATIŞLARIN PAYI 8,4 PUAN GERİLEDİ
Türkiye’de krediyle ev sahibi olmanın her geçen gün daha da uzaklaşan bir hayal olduğu gerçeği, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine de yansımış durumda.
TÜİK’in güncel verilerine göre, ülke genelinde konut satışları eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,5 azalarak 102 bin 656’ya gerilemişti.
Kredili konut satışları olarak nitelenen ipotekli konut satışları ise, eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50,2’lik sert düşüş göstererek 8 bin 446’ya inmişti.
Ocak-eylül döneminde gerçekleşen ipotekli konut satışları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 29,6 azalışla 160 bin 884 olmuştu.
Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı sene başında yüzde 16,6 iken eylül ayına gelindiğinde bu oran 8,4 puan birden gerileyerek yüzde 8,2’ye gerilemiş oldu.