Konut ve işyeri kiralamalarında taraflar arasında yapılan sözleşmenin uzaması, mal sahibine zam yapma hakkı doğuruyor. Mal sahipleri, kiracılarına kanunda belirtilen sınırlamalar dahilinde zam yapabiliyor.
Borçlar Kanunu kira maddesi
Kanunun 344. maddesi "Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamışsa, kira bedeli, bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla hâkim tarafından, kiralananın durumu göz önüne alınarak hakkaniyete göre belirlenir." hükümleri gereğince, kira artış hesaplamalarında ÜFE oranlarının kullanılması zorunlu oluyor.
Ancak bu kural kanunda yapılan bir düzenleme ile yalnız meskenler için zorunlu tutulup, işyerleri için ÜFE uygulaması 2020 yılına erteleniyor. Buna göre 2020'ye kadar işyerindeki kiracıya istenilen oranlarda zam yapılabiliyor.
Kira artış hesaplamalarında kullanılan ÜFE oranlarını her ay Türkiye İstatistik Kurumu açıklıyor. ÜFE oranlarından on iki aylık ortalamalar baz alınarak zam yapılıyor.
Bugün TÜİK tarafından açıklanan verilere göre meskendeki kiracıya yapılacak zam yüzde 4,30 olarak belirlendi.
Örnek kira artış hesabı
Mevcut kira bedeli 1000 lira olan bir kiracının 2017 yılı boyunca ödeyeceği kira bedelini hesaplayalım.
Mevcut kira: 1000 lira
Zam oranı: yüzde 4,30
Zam bedeli: 43 lira
Zamlı kira bedeli: 1043 lira
Kirada banka zorunluluğu
Kira ödemelerinin gelir vergisi açısından banka aracılığı ile ödenmesi gerekiyor. Ancak belli bir sınırın altındaki mesken kira gelirleri için banka zorunluluğu bulunmuyor.
268 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği maddesi;
Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin,
- İşyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 1/11/2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir."
Yukarıda yer alan tebliğ gereğince meskenlerde 500 TL'nin altındaki gelirler elden ödenebilirken, işyeri kiralamalarında herhangi bir sınırlama bulunmuyor. İşyeri kiralamalarında kira bedeli ne olursa olsun, banka aracılığı ile ödeme yapılması gerekiyor.