Son zamanlarda ev fiyatlarında gerçekleşen fahiş artışlar, sahada birçok soruna da neden oldu. Türkiye Gazetesi'nden Ö. Faruk Bingöl'ün haberine göre; bu sorunlardan biri de krediler konusunda oluşuyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun kararına göre bankalar, 2021 yılı itibarıyla bir konutun değerinin yüzde 80’ine kadar konut kredisi sağlayabiliyor. Geriye kalan yüzde 20’lik kısmının tüketici tarafından peşinat şeklinde verilmesi gerekli.
Fakat ev fiyatlarının geldiği seviyeler ile bankaların verebileceği kredi miktarı arasındaki makas günümüzde fazlaca açıldı. Özellikle İstanbul’da konutlar için artık milyon Türk Lirası'na ulaşan rakamlar görülüyor. Teoride milyonluk bir konut için bankalar 800 bin Türk Lirası'na kadar kredi verebilir. Uygulamada ise başka faktörler ortaya çıkıyor. Bankalar konut değerinin yanı sıra, kredi talep edenin risk ve gelir durumuna göre de değerlendirmede bulunuyor. Verilebilecek maksimum kredi miktarı da buna göre tespit ediliyor. Türkiye koşullarında ortalama gelir durumuna göre belirlenen kredi tutarları ise bugünkü ev fiyatlarının yüzde 50’sini bile bulmuyor.
BİRÇOK FAKTÖR DEVREDE
Özel bir bankanın bireysel müşteri temsilcisi konuya ilişkin açıklamasında “Krediler verilirken birçok faktör devreye giriyor. Kişinin geçmiş ödemelerine bakılarak oluşmuş kredi sokuru, aylık gelir düzeyi, hane halkının toplam geliri, satın alınmak istenen konutun mevkisi, durumu gibi değerlendirmeler dikkate alınıyor. Tabii ki en önemli kriter gelir düzeyi. Sistem, taksit ödemelerini, genelde gelirin yaklaşık yüzde 60’ına denk gelecek şekilde oluşturuyor. Bugünkü şartlarda kredi talebinde bulunanların ortalama aylık kazançları 8-9 bin TL civarında seyrediyor. Bu durumda taksitler de en fazla 5 bin TL civarında gerçekleşebiliyor. 10 yıllık bir kredi paketi için verilebilecek maksimum tutar da, konuştuğumuz şartlara göre 350-400 bin TL’yi bulabiliyor. Bu kredi miktarı, tabii ki bugün yüksek fiyatlı evleri satın almak için yeterli olamayabiliyor. Yanına güçlü bir peşinat koymak gerekiyor. Bu sebeple kredi sorgulaması yapıp da başvuruda bulunmayan müşteri sayısı az değil. Peşinatı kuvvetli ya da gelir düzeyi yüksek kesimler için kredi süreçleri daha hızlı işliyor”ifadelerini kullandı.
ALTIN-DÖVİZ BOZUYORLAR
İstanbul Anadolu yakasında faaliyette bulunan büyük bir emlak ofisinin yetkilisi Atakan Sancakbarlas da konuyla ilgili “Faizlerin yüksekliği zaten bir problemdi. Buna tüketiciye çıkan kredi tutarının düşük seviyelerde kalması da eklendi. Bu sebeple pahalı konutlarda yapılan satışların çoğu peşin olarak gerçekleşiyor. Tüketici zamanında altın, döviz almış, buradan kazanmış ve bozdurup ev alıyor. Ya da kuvvetli aile desteği var, başka kanallardan borçlanma gibi yollara da başvuruyor. Bugün genelde kredi talep edenlerin baktığı evler maksimum 500-600 bin TL bandında. Çünkü tüketicinin gelir durumu ve geri ödeme gücü bu seviyelerde. Bu durumda merkezi ilçelerden uzaklaşma da başlıyor. Ya da tüketici oturmak için değil yatırım için daha küçük ve uygun ev alıyor. Oradan gelen kira geliri ile kendi kirasını karşılıyor” açıklamasında bulundu.
500 BİN TL İŞ GÖRMÜYOR
İstanbul Üsküdar’da Halim Demirhan isimli konut arayan bir vatandaş “Şu anda bu bölgede yeni yapı bulmak zor. Bulsanız da fiyatları milyon TL ve üzerinde. Eski yapılarda da bir ucuzluk söz konusu değil. Oturulabilir bir konut için en az 850 bin TL’yi gözden çıkarmak gerekiyor. Banka banka dolaştım, bana çıkan kredi tutarı en yüksek 300 bin TL!.. Yani bir ev alabilmek için 550 bin TL peşinatınız olacak. Bu kadar toplu paranın bile işe yaramadığı bir dönemdeyiz. Kaldı ki, bu faiz oranlarıyla 300 bin TL kredinin geri ödemesi 500 bin TL’yi aşıyor. Yani aylık taksitler neredeyse 5 bin TL’yi buluyor. Ne bu peşinata sahibiz ne de böyle bir taksiti ödeme gücümüz var. Mecburen merkeze uzak yerlere bakacağız” diye konuştu.