6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş merkezli depremler 11 kentte büyük yıkıma neden oldu. Depremin ardından yaşanan artçılar ve Hatay'da meydana gelen depremler ise hasarlı binaların da yıkılması ile sonuçlanırken, meydana gelen depremlerde 44 binden fazla vatandaş hayatını kaybetti.
Depreme karşı güçlendirme
Türkiye'yi yasa boğan olay sonrasında birçok vatandaş yaşadığı binanın dayanıklılığını sorgulamaya başladı. Vatandaşlar art arda belediyelere bina inceleme başvurusunda bulunurken kentsel dönüşüm projeleri ise gündemden düşmemeye başladı. İncelemelerin yanı sıra insanların bir kısmı ise binalarını olası bir depreme karşı nasıl güçlendirebileceğini araştırmaya başladı.
Bina güçlendirmesi genel olarak binanın yıkılıp yeniden depreme uygun şekilde inşa edilemeyeceği zamanlarda tercih edilen iyileştirmelerdir.
Bir binayı depreme karşı güçlendirmek için çeşitli yöntemler vardır. Bu yöntemleri uygulamadan önce binanın projesi incelenir ve binadan beton numunesi alınır.
Numunelerden sonra binaya uyacak bir güçlendirme yöntemi seçilir çünkü her yöntem her binaya uygulanmamalıdır. Yanlış uygulanan bir yöntem ise binayı depreme karşı daha riskli hale getirebilir.
Haber Global'e konuşan Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan ise güçlendirme faaliyetlerine örnek vererek, "Karbonfiber, bildiğiniz bir kumaş şeklinde kolonun etrafına sarılarak epoksi ile yapıştırılarak sarılan bir malzeme, demirden on kat daha güçlü. Dolayısıyla onunla sardığınız zaman deprem sırasında bu kolonun parçalanmasını veya bundan dolayı çökmesini engellemek mümkün." değerlendirmesinde bulundu.
Sinan Türkkan ayrıca ülke geneline bakıldığında toplam yapı stokunun yüzde 75'nin riskli alanda olduğunu belirterek, "10 milyon veya 8 milyon bir bina stoku varsa elimizde, bunların çok rahatlıkla yüzde 60'ı yüzde 70 güçlendirme ile kurtulabilir." dedi.
Bina güçlendirme işlemi nasıl yapılır?
Bina güçlendirmede yapılabilecek işlemleri ise uzmanlar şöyle açıklıyor:
Betonarme mantolama, çelik mantolama, sisteme perde duvar ekleme, döşemenin FCRM ile güçlendirilmesi, kirişlerin lamine ve CFRP ile güçlendirilmesi, kolonların CFRP ile sarılması, yığma duvarların FRCM ile güçlendirilmesi, perdelerin lamine ve CFRP ile güçlendirilmesi, temellerin ankrajlar yardımı ile güçlendirilmesi.
Hangi binalara güçlendirme yapılabilir?
Genel olarak deprem dayanıklılık testi ya da riskli yapı testi yaptırıldıktan sonra binada güçlendirme yapılıp yapılamayacağı ortaya çıkıyor. Ancak uzmanlar güçlendirme yapılabilecek binaları şöyle sıralıyor:
Kısa kolonlara sahip yapılar, yeteri kadar güçlü malzemelere sahip olmayan binalar, projesiz olarak inşa edilen binalar, düzensiz plana sahip olan yapılar, projeye uygunsuz ve sağlıksız şekilde eklemelerin yapıldığı binalar, bina yapılırken deprem yönetmeliğine uygun olmayan malzemelerin kullanıldığı binalar, kullanılan malzemelerin kalite dışında miktar bakımından da zayıf olduğu binalar, inşaat esnasında zeminin dikkate alınmadığı binalar, market veya farklı çalışmalar amacıyla mevcut hali korunamayarak kolon ve kirişleri eksiltilmiş binalar.
Maliyeti daire başına 250 bin TL
Bina güçlendirmenin maliyetini de açıklayan Türkkan şöyle devam etti: "Güçlendirmenin kendisi aşağı yukarı daire başı 250 bin TL mertebesinde tamamlanmış olacak. Ancak vatandaş burada bu çalışma yapıldıktan sonra doğramalarını da değiştirmek istiyor. Yerdeki parkesini değiştirmek istiyor. Bununla ilgili de daire başı 100-150 bin TL'lik ilave maliyet geliyor."
Maliyet bina değerinin %40'ını geçmemeli
İnşaat mühendisi Ahmet Göçmez ise bina güçlendirme işlemi için ‘bir daire parası gider’ gibi yanlış bir bilginin bulunduğunu belirterek, güçlendirmenin maliyetinin binadaki hasara göre değişiklik göstereceğini belirtti. Göçmez ayrıca "Bazı binalarda bir iki ekleme yapılırken, bazı binalarda daha büyük işlemler yapılabiliyor." dedi. Tüm bu faktörlerin maliyeti artırabildiğini belirten uzmanlar, güçlendirmenin yıkılıp yeniden yapılma fiyatının ise bina bedelinin yüzde 40’ını aşmaması gerektiğine dikkat çekerek, eğer bu oran geçiliyorsa binanın yıkılıp tekrar yapılmasının daha uygun olacağını belirtti.