Serbest piyasada konutun fiyatını da, kiranın bedelini arz-talep dengesi belirler. Pandemi süreci ve Rusya-Ukrayna savaşı ile beraber maliyetlerin artması ve enflasyon riskinden dolayı konut üretiminin yavaşlaması ile arz talebi karşılayamaz duruma geldi.
Konut fiyatları ve kira artışlarının nedeninin arz sıkıntısından kaynaklandığını hepimiz defalarca kez söyledik. Çözümü ise boş dairede arıyoruz. Boş dairelere ek vergi getirilmesi yönünde hükümet bir çalışma başlattı.
Boş dairelerin değerlendirilmesi önemli ancak konut krizinin çözülmesi için öncelikle arzın artırılmasına yönelik adımlar atılmalı.
***
Arsa, konuttan daha çok getiri sağlayan bir yatırım aracına dönüştü. Bu yüzden yatırımcı arsasında konut inşa etmek veya kat karşılığı müteahhite vermek yerine bekletmeyi tercih ediyor. Arsalar bekletilince de konutta arz sıkıntısı oluşuyor. Hükümet boş duran imarlı arsaya ek vergi getirirse yatırımcı bir an önce inşaat yapmak veya kat karşılığı anlaşma yoluna gitmek zorunda kalacaktır.
Arsa, konutun hammaddesidir. Bu yüzden arsa yatırım aracı olmaktan çıkarılmalı. Arsaya ek vergi çıkması konut üretimini teşvik edecektir.
Belediyelere ödenen emlak vergisi haricinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, yılda bir kez, arsanın serbest piyasadaki değeri üzerinden yüzde 5 vergi alınması gerektiğini düşünüyorum. Bu vergi arz-talep dengesi oluşana kadar geçici olarak getirilmeli. Vergiyi ödemek istemeyen yatırımcı bir an önce arsada inşaatın başlamasını isteyecektir. Bu da konutta arz sorunun bitmesinde çok önemli bir etken olacaktır.
***
Şehir merkezinde yeni arsaların üretilememesi, sınırlı sayıda arsa stokunun bulunmasından dolayı ek vergi getirilmesi bile yeterli bir çözüm olmayacaktır. Arsa stokunun artırılması yönünde de çalışmalar hızlandırılmalı. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili belediyeler ivediyle şehir merkezine yakın, tarıma elverişsiz, zemin açısından sağlam olan boş arazileri imara açmalı. İmarlı alanların da bir an önce uygulaması yapılmalı.