Dünyanın en büyük demir cevheri üreticileri Avustralya ve Brezilya’nın yanı sıra Cezayir, Moritanya ve Gine gibi Afrika ülkeleri de demir cevheri üretimini artırıyor. Uzmanlara göre artan arz ve zayıf taleple demir fiyatları gelecek beş yılda 50-60 dolar düzeylerine gerileyebilir. Moritanya’nın yılda 24 milyon ton üretimle en fazla demir üretimi yapan 20 ülke sıralamasında Türkiye’nin önüne geçmesi, Cezayirin ise yılda 40 ila 50 milyon ton demir üretimine ulaşması, Çin ile yılda 500 bin tonluk bir tedarik anlaşması yapması öngörülüyor.
İki Afrika ülkesi Moritanya ve Cezayir demir cevheri üretimini artırıyor. Cezayir’in 2026 itibariyle 40-50 milyon ton demir üretimine ulaşmayı, Afrika’nın en büyük ikinci demir üreticisi Moritanya’nın ise aynı tarih itibariyle demir üretimini iki katına çıkartarak 24 milyon ton demir üretimi yapmayı hedefl iyor. 2022 yılında küresel demir cevheri üretimi 2,6 milyar ton düzeyindeydi. Moritanya ve Cezayir’in bu toplamdaki payı oldukça düşük. Cezayirli bir sektör yetkilisi ülkenin batısındaki Gara Djebilet demir madeninden yılda sadece 2-3 milyon ton demir cevheri çıkarılması beklenirken, şimdi bu hedefin yılda 40 ila 50 milyon tona yükseldiğini söyledi.
Cezayir dev rezervinde üretim atağına geçiyor
Gara Djebilet 3,5 milyar ton tahmini rezerv ile dünyanın en büyük demir cevheri rezervlerinden biri ve bunun 1,7 milyar tonunun çıkartılabileceği belirtiliyor. Cezayir’in devlete ait çelik şirketi Algerian National Steel Company Direktörü Ahmed bin Abbas yetkililerin bu ay açıkladığı ve madeni Bechar eyaletine bağlayacak 1000 km’lik demir yolu bağlantısının ardından madenin yılda 40-50 milyon ton cevher üretimi yapabileceğini söyledi. Ayrıca şirket Çin’e yılda 500 bin ton demir cevheri tedarik edecek bir anlaşma imzalamaya hazırlanıyor. Gine’de de hükümet dev Simandou madeninde Avusralyalı ve Singapurlu madencilik şirketleriyle anlaşarak tekrar üretime başladı ve madenin yılda 150 milyon ton demir üretimi gerçekleştirmesi bekleniyor.
880 milyon ton demir üretimiyle dünyanın en büyük demir üreticisi Avustralya’da da arzın Rio Tinto, BHP ve Fortescue gibi büyük oyuncuların yeni projeleriyle artması bekleniyor.
Avustralya’nın ardından 410 milyon tonla ikinci sırada gelen Brezilya’nın demir cevheri ihracatlarının da 2028’e kadar yılda yüzde 6 artması öngörülüyor.
Moritanya Türkiye’nin önüne geçecek
Cezayir’in batı sınır komşusu ve Afrika kıtasının Güney Afrika’dan sonra ikinci büyük demir üreticisi Moritanya da demir üretimini iki katına çıkarma hedefi açıkladı. Ülkenin yüzde 80’i devlete ait olan ve tek başına GSYH’nin yüzde 15’ini toplam ihracatın yüzde 30’unu oluşturan madencilik şirketi Societe National Indurstrielle et Miniere (SNIM) 2026 itibariyle demir cevheri üretimini iki katına çıkartarak 24 milyon ton üretim yapmayı böylece dünyanın en büyük 20 demir cevheri üreticisi sıralamasında Türkiye’nin de önüne geçmeyi hedefl iyor. Statista verilerine göre 2022 yılında Moritanya 13 milyon ton demir cevheri üretmiş, aynı yıl Türkiye’nin üretimi 17 milyon ton olmuştu.
Fiyatlar yavaş talep ve artan arzla düşecek
Demir cevheri fiyatları Mayıs 2021’de 220 dolar/tonla rekor kırmış sonrasında da Kasım 2021’de 84,50 dolarla dipleri görmüştü. 2022 yılı da demir için çalkantılı bir yıl oldu ve Mart 2022’de 171 dolar düzeyleri görüldükten sonra tekrar 81 dolara kadar geriledi. Yılı 100 doların üzerinde kapatan demir cevheri fiyatları 2023’ün başları itibariyle Avustralya ve Brezilya’daki arz sıkıntıları ve Çin’in yeniden açılmasıyla 130 dolar düzeylerine yükselmiş durumda. Wood Mackenzie çelik ve ham madde araştırmaları direktörü David Cachot Çin’in çelik tüketiminin 2023’te sınırlı kalacağını, bunun da demir cevherine olan talebin 2022’ye göre aynı düzeyde kalmasına yol açacağını söylüyor. Mining.com’da yer alan bir analizde ise fiyatların hem yavaş talep büyümesi hem de artan azla gelecek beş yıl içinde düşüş eğiliminde olacağı değerlendirmesi yapılıyor. Dünyanın en büyük demir üreticisi Avustralya’da hükümetin yayınladığı bir raporda toplam çelik üretiminin gelecek 5 yılda yavaşlayacağı, bunun da demir cevherine olan talebi yavaşlatacağı öngörülüyor. Avustralya Sanayi Bakanlığı’nın öngörülerine göre gösterge demir fiyatları mevcut 120 dolar düzeylerinden 100 doların altına inecek ve 2028’e kadar kademeli olarak 60 dolara kadar gerileyecek. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch de kısa vadede fiyatların 125 dolar/tonu görmesini ancak uzun vadede I’m (2032 itibariyle) demir fiyatlarının 50 dolar/ton düzeylerine kadar gerilemesini öngörüyor.