Dışarıda ve içeride esen sert rüzgârlardan büyük ölçüde sarsıldık.
Darbe girişimi ve darbecilerin temizlenmesi, Doğu ve Güneydoğu’daki yerleşim bölgelerinde terörü bitirme hareketi ve ardından Suriye ile Irak’taki çatışmalar ülkede yaşamı büyük ölçüde etkiledi.
İçeride talep daraldı. Mal sattığımız ülkelerdeki durgunluk ihracatı yavaşlattı. Bunların etkisiyle yatırımlar durdu. Üretim yavaşladı.
Ülkenin, bu ülkede yaşayanların iyiliği, yatırımların ve üretimin artmasına bağlıdır. Üretim artacak ki istihdam artsın. Gelir artsın. Harcamalar artsın. Ekonominin çarkları normal olarak dönsün.
Yıl biterken genelde iyiliklerden söz edilir. İyiliğin temelinde sağlık, huzur, güven ve gelişme vardır. 2016’da ekonomide yavaşlama, yıl sonuna doğru gerileme oldu. İstihdam ve gelir artışında başarı sağlayamadık. İç ve dış talebin daralması yatırımları ve üretimi engelledi.
Doğu’da huzur önemli
Doğu ve Güneydoğu’daki yerleşim bölgelerindeki teröristlerin temizlenmesi güvenlik güçlerinin can kayıplarına, yerleşim bölgelerindekilerin mal kayıplarına yok açtı. Doğu ve Güneydoğu’daki yerleşim bölgelerinin terörden temizlenmesi, yıkıntıların temizlenmesi, yeni yapılanmanız hızla başlaması, yılın önemli olayıdır.
Olumsuz gelişmeler tüketiciyi, yatırım yapacakları, üretim yapacakları etkileyince talep ve sonunda üretim yavaşladı. Yılın üçüncü üç aylık döneminde üretimde ortaya çıkan gerilemeye rağmen, yılı yüzde 2’nin üzerinde bir büyümeyle tamamladığımız tahmin ediliyor.
Ekonomik zorluklar tabii ki insanları, şirketleri farklı etkiliyor. Bazı kişiler ve şirketler zorluklar karşısında eziliyor. Ama bir gerçek var. Ekonomi küçülmemesi, yılı yüzde 2 dolayında bir büyümeyle yılı tamamlamamız, ekonomide bir çöküntü olmadığını gösteriyor.
2016’nın özelliği, zayıflayan tüketici güveni nedeniyle harcamaların kısılması oldu. Parası olanlar harcayamadı. İnsanlar borçlanmaktan çekindi.
Ekonomideki genel yavaşlamaya rağmen insanlar 3 sektörde para harcamaya devam etti.
Bu 3 sektör, otomotiv, konut ve cep telefonu sektörü. Bir otomobil 50-60 bin lira. En ucuz konut 200 bin liranın üzerinde. Cep telefonu 3-4 bin lira.
Canlı sektörler var
Bu 3 alana cebindeki parayı harcayanlar veya harcama için borçlananlar, başka harcamalarını kısmak zorunda kaldılar.
2016’nın bir özelliği de ekonomideki küçülmeye rağmen bankalardaki Türk Lirası ve döviz mevduat hesaplarının artmasıdır. Bu, iki şeyi gösteriyor: İnsanlar az da olsa çok da olsa birikimlerini harcamamaya çalışıyorlar. Korumaya çalışıyor, hatta imkânları ölçüsünde daha fazla birikim yapıyorlar.
Birikimi olanlar banka sistemine güveniyorlar.
Çünkü banka sistemi anaparayı koruyor. Mevduat faizleri, enflasyonun anaparayı eritmesini önlüyor.
Enflasyonun etkisi çıkarıldıktan sonra Türk Lirası mevduatın getirisi çok küçük olsa da anaparasını riske atmak istemeyenler banka sistemini tercih ediyor.
2017 daha iyi olaca
2016 yılında altın yüzde 26, dolar yüzde 20 dolayında getiri sağlaması yılın özel şartlarının sonucu.
Tasarruflarını altın ve dolara bağlayanlar için devamlı kazanma imkânı yok.
2016 yılı için genel bir değerleme yaparken geçmişte karşılaşılan sorunları, güçlükleri de dikkate almakta yarar var.
2016 yılında halkımız, ülke sorunlarla boğuştu ama, unutmayalım, önceki yıllarda da biz benzer sorunlarla karşılaştık. O sorunları çözdük ve unuttuk.
2016 yılı geride kaldı. İnşallah sorunlarımızın çoğu da geride kalmıştır.