Yeni Yapılandırma Kanunu'ndaki bir çok düzenleme oldukça cazip (7326 sayılı Kanun). Kanun, kapsama dahil edilen vergi borçları için borçlulara pek çok imkan sağlıyor.
Prof. Dr. Şükrü Kızılot, Kanun metnindeki düzenlemeleri herkes gibi değil, tersten okur ve mevcut halden farklı neleri getiriyor diye incelerdi. Peki, yeni Yapılandırma Kanununda, önceki Yapılandırma Kanunlarından farklı neler bulunuyor? Hangi düzenlemeler yapıldı? İşte ayrıntılar...
Yeni Yapılandırma Kanununda, öncekilere göre bakıldığında pek çok yeni düzenleme bulunuyor. Bu farklı düzenlemelerden birisi de, emlak vergisi ile ilgili.
Emlak Vergisi Hemen Herkesi İlgilendiriyor
Emlak vergisine bakıldığında mükellef sayısı değerlendirildiğinde en geniş kapsamlı vergilerden biri olduğu görülüyor. Bina, arsa ve arazilerden alınan ve belediyelerce tarh, tahakkuk ve tahsil edilen vergi. Türkiye'de toplanan vergi gelirlerinden oransal payı düşük olsa da, belediyelerin vergi gelirleri kapsamında da önemli bir yer kaplıyor. Yani, emlak vergisi belediyeler için de oldukça önem arz eden bir vergi. Yalnızca belediyeler için değil, vatandaşlar için de son derece önem arz ediyor. Emlak vergisi, ticari bir faaliyeti olsun ya da olmasın hemen her gayrimenkul sahibi tarafından ödeniyor.
Türkiye’de Ne Kadar Emlak Vergisi Mükellefi Var?
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, normal vergi mükelleflerinin rakamı, her sene yayınladığı Yıllık Faaliyet Raporlarında duyuruyor. Hazırlanan 2020 Yılı Faaliyet Raporu’na göre, 2020'nin sonu itibariyle vergi türü bazında faal mükellef sayısının, 12 milyon 500 bin civarında olduğu belirtildi.
Fakat, emlak vergisi mükellef rakamıyla ilişkin olarak ne belediyelerde ne de başka bir kurumda herhangi bir bilgi mevcut değil. Emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemleri belediyelerce gerçekleştirildiğinden, emlak vergisi mükellef sayısıyla ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elinde de maalesef bir veri olması mümkün değil.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bir çalışma gerçekleştirilmesi, emlak vergisi mükellefi rakamlarının belirlenip, kamuoyuna aktarılması gerekiyor.
Yeni Yasada Emlak Vergisi Yapılandırmasıyla İlgili Farklı Ne Var?
Yapılandırma yasaları incelendiğinde, yapılandırma çerçevesine genellikle belirli bir tarihten önce tahakkuk eden ve ödenmeyerek kesinleşen vergi, bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları tahsil ediliyor.
7326 sayılı Yeni Yapılandırma Kanununda da bu kural değişmedi, 30 Nisan 2021'den önceki dönemlerle ilgili olarak verilmesi gereken beyannamelerde tahakkuk eden fakat ödemesi yapılmayan emlak vergisi ve buna bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları yapılandırmanın kapsamına dahil edildi.
Fakat, 7326 sayılı Kanunda önceki Yapılandırma düzenlemelerinden farklı şekilde, 30 Nisan 2021'den önce verilmesi gerektiği durumda 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildirimini yapmayan ya da bildirimde yapmasına rağmen vergisi eksik tahakkuk eden mükellefler de yapılandırmaya dahil edildi.
Emlak Vergisi Bildirimi Herkesin Unuttuğu Bir Konu
Gayrimenkulün maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de bulunmuyorsa gayrimenkule malik gibi tasarrufta bulunanlar emlak vergisinin mükellefi sayılıyor. Malik, gayrimenkul üzerinde mülkiyet hakkı bulunan ve tapu senedinde isminin geçtiği kişi. Gayrimenkul malikinin tapu sicilinde bulunmamakla beraber miras, mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma hallerine ilişkin de kanunda öngörülen diğer durumlarda mülkiyet, tapuya tescilden önce kazanılıyor.
Emlak vergisi, ilgili belediyeler tarafından mükelleflerin geçmiş senelerde sundukları beyannameler ya da bildirimlerde bulunan bilgiler esas alınarak Kanunda belirtilen usul ve esaslar kapsamında tarh ve tahakkuk ettiriliyor.
Arazi, arsa ve bina alımında ve mevcut olanların yazılı vergi değerini değiştiren - tadil eden sebeplerin olması durumunda emlâk vergisi bildirimi verilmesi şart koşuluyor (EVK Mad. 33). Sene içinde satın alınan ya da intikal eden gayrimenkuller için sene sonuna kadar, senenin son üç ayında satın alınan gayrimenkuller için satın alma tarihinden itibaren üç ayda ilişkin belediyeye "Emlak Vergisi Bildirimi" sunulması gerekli.
Fakat, uygulamada bu bildirimlerin verilmesi unutulabiliyor veya özellikle miras işlemlerinde kişilerin kendilerine miras kaldığından haberdar olmaması sebebiyle bu bildirimler yapılmayabiliyor. Bildirimin süresinde gerçekleştirilmemesi durumunda, gayrimenkul sahiplerini ciddi bir sorunla karşılaşıyor, vergi belediye tarafından tarh ediliyor, vergi ziyaı cezası kesiliyor ve gecikme faizi de uygulanıyor.
Emlak Vergisinde Zamanaşımı Var Mı, Yok Mu?
Evet, emlak vergisinde de, 5 senelik tahakkuk zamanaşımı bulunuyor. Fakat, bildirim dışında olan yapı ve arazinin vergi ve cezalarında zamanaşımı, bu bina ve arazinin bildirim dışı kaldığının belediye tarafından öğrenildiği tarihi izleyen senenin başından itibaren başlıyor (EVK Mad. 40). Bildirim yapılmaması durumunda, emlak vergisinde zamanaşımının başlangıç tarihi belirlenmiş olmuyor. Belediye, 20, 30 hatta 40 sene sonra da tespitte bulunsa veya emlak vergisi mükellefi bildirim yaparsa, bu tarihten sonra zamanaşımının süresi işliyor ve 5 yılın ardından zaman aşımına uğruyor. Yani, gayrimenkul sahipleri emlak vergisinde zamanaşımı süresinin başlama tarihi bildirime bağlı olduğundan, bildirimde bulunulmaması halinde, üzerinden çok uzun bir zaman geçse bile cezalı emlak vergisi tarhiyatıyla karşı karşıya kalabiliyor.
Emlak Vergisi Bildirimini Unutanlar İlk Defa Yapılandırma Kapsamına Aldı
7326 sayılı Kanunda önceki Yapılandırma düzenlemelerinden farklı şekilde, 30 Nisan 2021'den önce verilmesi gerekmesine rağmen 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildirimini vermeyen ya da bildirimini yapmasına karşın vergisi eksik tahakkuk eden mükellefler de yapılandırma kapsamına dahil edildi (7326 sayılı Kanun Mad. 4/10-b). Yani önceki yapılandırma Kanunlarında olsaydı, 30 Nisan 2021'e kadar tahakkuk edip de Yapılandırma Kanununun yayımı tarihine kadar ödenmemiş emlak vergilerini ve fer’ileri dahil olacaktı. Diğer bir ifade ile, bu tarihin ardından bildirimde bulunarak vergisini ödeyecek olanları dahil etmeyecekti. Bu Yapılandırma Kanununda ise 9 Haziran 2021'e kadar hiç bildirimde bulunmayan ya da eksik bildirimde bulunanlar da 31 Ağustos 2021'e kadar sunacakları bildirimle yapılandırmadan faydalanabilecek.
Bugüne Kadar Emlak Vergisi Bildirimini Vermeyenlere Piyango Vurdu
Tekraren belirtmek gerekirse, 7326 sayılı Kanunla yapılan bu düzenleme çok ama çok önemli.
30 Nisan 2021'den önce verilmesi gerekli olmasına rağmen 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildirimini yapmayan ya da bildirimde bulunmasına rağmen vergisi eksik tahakkuk eden mükellefler tarafından bildirim yapılması ve tahakkuk eden vergi ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payının tamamı ile 9 Haziran 2021'e kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplama yapılacak Yİ-ÜFE tutarının belirlenen şekilde ödenmesi durumunda, bu alacaklara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve vergi cezaları tahsil edilmiyor.
Bu düzenlemeden faydalanmak isteyen mükelleflerin başvuru dilekçesiyle beraber kapsama giren dönemlerle ilgili vergi bildirimlerini 31 Ağustos 2021'e (bu tarih dahil) kadar ilgili belediyelere sunmaları ve yine Kanunda belirtilecek şekilde ödemelerini peşin veya 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödemeleri gerekli.