İlk sırada İstanbul olmak üzere birçok kentte kiralık ev bulmak oldukça zorlaşırken bunlar ise yüksek fiyattan ev buluyor. Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre; kimi ilçelerde yüzde 300’ü bulan kira zamları yeni ev arayanları fazlasıyla düşündürürken bazı mülk sahipleri bu durumu fırsat biliyor. Kiracılarını tahliye etmek ya da kiraya zam yapmak isteyenlerin hukuki yollara başvurduğunu söyleye avukatlar davalardaki artışa dikkat çekiyor.
İki seçenek bulunuyor
Kiralık eve fazla talep olan bugünlerde ev sahipleri iki seçenek hakkında değerlendirme yapıyor. İlki; kiranın bölge ortalamasının altında olduğunu düşünenler eğer kiralama üzerinden 5 sene geçtiyse ‘kira tespit davası’ açıyor; kiraya zam istiyor. Ev sahibi yararına ikinci seçenek ise; kira sözleşmelerinde 10 senelik sözleşme uzama süresi dolanlar için tahliye talep ediliyor. Peki yasalar ne diyor? Kanuna göre kira sözleşmeleri aksi bir işlem olmadıkça sene yenileniyor. Fakat kiraya veren 10 senelik uzama süresinin bitiminin ardında ‘herhangi bir gerekçe göstermek zorunda olmadan’ kiracıyı tahliye edebiliyor. Sadece uzama süresinin bitiminden en az 3 ay önce kiracıya yazılı olarak fesih bildirimi yapması gerekiyor.
Peki her yıl yapılan zamlar ne oluyor? Konut kiraları zamları Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 12 aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) göre saptanıyor. Mülk sahibi yasal olarak bu oranın üzerinde zam yapamıyor. Fakat 5 sene sonunda kira tespit davası açabiliyor. Kira tespit davalarında mülk sahibi ‘kiracım bölge ortalamasının çok altında kira ödüyor, bunu düzeltelim’ diyor. Bu durumda kira, emsal kira bedellerine göre yeniden düzenleniyor.
Hakkaniyet indirimi
Hem tahliye hem de kira tespit davalarına fazla talep olduğunu dile getiren Avukat Hikmet Güngör, “Tahliye için 10 yıllık uzama süresinin bitiminden en az 3 ay önceden ihtar çekilmesi şart. Kira tespit davalarında da hakim eski kiracının hakkını gözetiyor. Örneğin vatandaş 3 bin kira ödüyor ama bölge ortalaması 10 bin lira. Hemen kira 10 bin liraya çıkmıyor. Hakim, eski kiracıya ‘hakkaniyet indirimi’ yapıyor ve yeni kiraya karar veriyor” dedi.
10 sene şartı dışında kirasını ödeyenlerin keyfi sebeplerle tahliye edilmeyeceğini belirten Güngör, “Ev sahibi kendisinin ya da bakmak zorunda olduğu kişilerin ihtiyacı varsa tahliye isteyebilir. İhtiyaç nedeniyle tahliyede evi 3 yıl başkasına kiraya veremez” dedi.
Kiralar neden arttı?
Konut üretimi azalınca arz sorunu ortaya çıktı.
Yükselen konut kredi faizi nedeniyle orta gelirli vatandaş ev alımından uzaklaştı, kiraya yöneldi.
Kısıtlamaların gevşetilmesi ile ertelenen düğünler yapılınca kiralık eve talep çoğaldı.
Hem bu sene üniversiteyi kazanan, hem de pandemi nedeniyle evini kapatan öğrenciler ev aramaya başladı.
Kimi bölgelerde kentsel dönüşüm sebebiyle evini boşaltan vatandaş kiralık eve geçti.
Yabancılar ve göçmenlerden gelen konut talebi de bazı ilçelerde etkili oldu.