Hem işletmelere hem de bireysel vergi mükelleflerine başta ödeme kolaylığı olacak şekilde bir çok fırsat sunmayı planlayan 7326 sayılı yapılandırma kanunu, aynı zamanda kayıtdışını azaltmayı da amaçlıyor. Mükelleflerin bulundurduğu varlıkların gerçek değerlerini bildirmeye teşvik edilmesi için kanun kimi vergilerde daha düşük oran imkanı sunuyor.
Sistem Global Danışmanlık Yönetici Ortağı Yeminli Mali Müşavir Necmi Ulus ve vergi danışmanlık ekibinin katkılarıyla konuya ilişkin düzenlemeler değerlendirildi.
En son 2018'de yine bir af yasasıyla hayata geçirilen taşınmazların değerlemesiyle ilgili düzenleme, bu yapılandırma kanunu kapsamına alındı. Bu düzenlemede mükellef lehine iki unsur bulunuyor. Bunlardan ilki vergi oranı avantajı.
Bir önce yapılan düzenlemede değer artışı tutarı üzerinden yüzde 5 şeklinde hesaplanan vergi, bu düzenlemede yüzde 2 üzerinden belirlenecek. 2'nci ve en önemli düzenleme de çerçevesinin genişlemesi. 2018 yılındaki düzenleme yalnızca taşınmazları kapsarken, bu düzenleme aktife kayıtlı taşınmazlara artı olarak amortismana tabi olan diğer iktisadi kıymetleri de dahil ediyor.
Tam mükellefiyete tabi olan ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketleri kapsayacak şekilde ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin yeniden değerleme hakları bulunuyor. Bu sebeple serbest meslek kazanç defteri tutan ve serbest meslek erbaplarından olan mükellefler ve işletme hesabı (zirai işletme hesabı dâhil) esasına göre defter tutma işlemi gerçekleştiren mükellefler bu fırsattan yararlanamıyor.
Ayrıca finans ve bankacılık sektöründe faaliyette bulunanlar, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları için de bu uygulamadan faydalanma imkanı bulunmuyor.
Sermayeye eklenebilir
Yeniden değerleme, son düzenlemenin yürürlüğe alındığı tarih itibarıyla mükelleflerin yasal defter kayıtlarında bulunan değerleri üzerinden gerçekleştirilebilecek. Değerin belirlenmesinde amortisman tam ayrılmış şeklinde göz önünde bulundurulacak, maliyet kapsamına alınan kredi faizi ve kur farkına da dikkat edilecek.
Bu sistemle belrilenerek varlığın değerindeki artış tutarının, gelir belirtilmeyecek, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına aktarımı sağlanacak. Bu tutarın sermayeye eklenmesi imkanı da bulunuyor.
Süre ve ödemeler
Değerlemeler, 31 Aralık 2021 tarihine kadar gerçekleştirilebilecek. Ödemelerin ise ilk taksiti değerlemenin gerçekleştirildiği ve beyannamenin beyan verildiği ayın sonunda, takip eden taksitler beyanname verme süresini takip eden 2'nci ve 4'üncü ayda olacak şekilde üç taksitle ödenmesi gerekli.
Yeniden değerlemeye örnek
A şirketinin 9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında maliyet bedeli 10 milyon Türk Lirası, birikmiş amortismanı 2 milyon Türk Lirası olarak belrilenmiş bir gayrimenkulü bulunuyor. Bu gayrimenkul, şirketin aktifine 31 Ocak 2011 tarihinde dahil olmuş ve bu kanundan faydalanarak yeniden değerlemesi yapılıyor.
Değer artışı gayrimenkulün yeniden değerlemenin ardından net bilanço aktif değerinden (35.868.208,71 7.143.641,74 = 28.694.566,97), yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerinin (10.000.000 - 2.000.000 = 8.000.000) düşürülmesiyle belirlenecek olup örneğimizde (28.694.566,97 - 8.000.000 = 20.694.566,97 TL) şeklinde tespit edilecek.
Yapılan yeniden değerleme sonrasında 20 milyon 694 bin 566,97 Türk Lirası değer artışı üzerinden yüzde 2 oranında belirlenen 413 bin 891,34 Türk Lirası tutarlı verginin kurumlar vergisi kapsamında bağlı olunan vergi dairesine yeniden değerleme işleminin gerçekleştirildiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar beyan edilmesi ve ilk taksidi beyanname verme sürecinde, takip eden taksitlerin ise beyanname verme süresini izleyen ikinci ve dördüncü ayda olacak şekilde üç eşit taksitte ödenmesi gerekli tutulur.