Sektörel güven endeksleri verilerine göre, perakende, hizmet ve inşaat sektörleri güven endekslerinde ‘kötümser’ hava 2016’nın Aralık ayında da sürdü. Bu dönemde hizmet sektörü güveni yüzde 3.5 düşerken, ticaret 0.1 ve perakende sektörleri ise 0.4’lük artış kaydetti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sektörel güven endeksi verilerini açıkladı. Aralık ayı verilerine göre, mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi 2016 Kasım ayındaki 96.78 düzeyinden, aralık ayında yüzde 3.5 azalarak 93.35 değerine düştü. Hizmet sektörü güven endeksindeki bu azalış; son üç aylık dönemde ‘iş durumunun’ iyileştiğini, ‘hizmetlere olan talebin’ arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde ‘hizmetlere olan talebin’ artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı.
Hizmet sektöründe bir önceki aya göre; iş durumu, hizmetlere olan talep ve hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 4, yüzde 4.6 ve yüzde 2.3 azaldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi Aralık ayında yüzde 0.1 oranında artarak 96.13 değerine yükseldi.
Güven endeksindeki bu yükseliş; son üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” arttığını ve “mevcut mal stok seviyesinin” mevsim normallerinin altında olduğunu değerlendiren girişim yöneticisi sayısının artmasından kaynaklandı.
Gelecek üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısı ise düştü. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre; iş hacmi-satışlar ve mevcut mal stok seviyesi endeksleri sırasıyla yüzde 5.4 ve yüzde 0.4 artarken, iş hacmi-satışlar beklentisi endeksi yüzde 4.7’de kaldı.
Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki ayda 75.75 iken, Aralık ayında yüzde 0.5 oranında artarak 76.15 değerine yükseldi. İnşaat sektörü güven endeksindeki bu artış; gelecek üç aylık dönemde “toplam çalışan sayısında” artış bekleyen girişim yöneticisi sayısının artmasından kaynaklandı. “Alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyini” mevsim normalinin üzerinde değerlendiren girişim yöneticisi sayısı ise azalış kaydetti. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; toplam çalışan sayısı beklentisi endeksi yüzde 4 artarken, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi endeksi yüzde 4.3’e indi.
İNŞAAT FRENE BASTI FİYATLAR GAZA
Hizmet sektörü eğilimine ilişkin mevsim etkilerinden arındırılmış soru bazında endeksler ise şöyle: Son 3 aylık dönemde iş durumu,
* Ekim ayında 88.3 iken, kasımda 89.4’e yükseldi ve Aralık’ta bu oran 85.8’e kadar düştü.
* Verilere göre son 3 ayda hizmetlere olan talepte de düşüş var.
* Ekim’de yüzde 86.7 iken, kasımda bu oran 89.9’a kadar çıktı. Aralıkta ise 85.6 ile sert bir düşüş yaşandı. Perakende ticaret sektörü eğilimine ilişkin mevsim etkilerinden arındırılmış soru bazında endekslerin son 3 aylık dönemde iş hacmi satışlarına baktığımızda:
* Ekim’de yüzde 89.1 iken, kasım ayında bu oran yüzde 86.7’lere olarak gerçekleşti. Aralıkta ise bu oran yüzde 91.4 oldu. Aynı dönemde iş hacminin satış beklentisi ise;
* Ekim’de 100.2, kasımda 101.7 iken aralıkta bu oran 96.9’a kadar indi. İnşaat sektörü eğilimine ilişkin mevsim etkilerinden arındırılmış soru bazında endekslerin faaliyetleri son 3 ayda şu şekilde;
* Ekim’de 90,9 iken, kasımda 88’e kadar indi. Aralıkta ise bu oran 84.3’e kadar düştü.
* Aynı dönemde satış fiyatları beklentisi ise 109.6’dan kasımda 101.5’e kadar geriledi. Aralık ayında ise tekrar 111.3’e kadar çıktı.
İNŞAAT GÜVEN ENDEKSİ NEDİR?
TÜİK’in her ay düzenli olarak tekrarladığı sektörel güven endeksleri 0-200 aralığında değer alıyor. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor. Tüketici güven endeksi tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileriyle yakın gelecekteki harcama, tasarruf eğilimlerini ölçmeyi amaçlıyor.
REEL SEKTÖR YIL SONUNDA AZALIŞ KAYDETTİ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2016 yılı Aralık ayı Reel Kesim Güven Endeksi’ni (RKGE) açıkladı. Buna göre RKGE, 2016 yılı Aralık ayında RKGE, bir önceki aya göre 5,3 puan azalarak 98,4 seviyesinde gerçekleşti.
Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, gelecek üç aydaki toplam istihdam miktarı endeksi artış yönünde etkilerken, genel gidişat, son üç aydaki toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki üretim miktarı, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, mevcut mamul mal stoku miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilendi. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi (RKGE-MA) bir önceki aya göre 4,0 puan azalarak 103,6 puan seviyesinde gerçekleşti. Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi miktarında artış bildirenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre güçlendiği görüldü. İhracat sipariş miktarı ile iç piyasa sipariş miktarında ise, bir önceki ayda artış bildirenler lehine olan seyrin azalış bildirenler lehine döndüğü gözlendi.
Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmeler ile mevcut mamul mal stoklarının seviyesinin mevsim normallerinin üzerinde olduğu yönündeki değerlendirmelerin bir önceki aya göre güçlendiği görüldü.
TÜKETİCİDE DE DÜŞÜŞ EĞİLİMİ VAR
TÜİK ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası iş birliğiyle yürütülen anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, aralıkta geçen aya göre yüzde 8 azalış gösterirken, kasımda 68,93 olan endeks değeri bu ay 63,38 oldu.
Hanenin maddi durum beklentisi endeksi de söz konusu dönemde yüzde 4,1 azalarak 85,40’a geriledi. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının düşmesinden kaynaklandı. Kasım ayında 95,06 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 9,5 azalarak, aralıkta 86,02 oldu. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını gösteriyor.
İşsiz sayısı beklentisi endeksi de söz konusu dönemde yüzde 8,3 azaldı ve aralıkta 65,42 oldu. Azalış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 17,9 azaldı. Kasımda 20,33 olan endeks, aralık ayında 16,68’e düştü. Söz konusu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını gösteriyor.
MORAL YOKKEN EKONOMİ ÇARKLARI DA DÖNMÜYOR
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin, “Terör eylemleri, sınır dışı operasyonlar, mülteci sorunları, darbe girişimi, suikastler derken moralsiz bir toplum haline dönüştük” ifadelerini kullandı. Bu psikolojiden çıkılması ve kafaların kaldırılıp geleceğe bakılması gerektiğini belirten Çetin, “Polisimiz, askerimiz teröre karşı nasıl mücadele veriyorsa bizim de iş dünyası olarak ekonomik mücadeleye daha sıkı sarılmamız gerekiyor. Bu ülkenin vatandaşları, iş dünyası olarak bu sarmaldan çıkmamız ve kafamızı kaldırıp geleceğe bakmamız gerekiyor. Çünkü biz bu ruh halindeyken dünyada ekonomik değişimler yaşanmaya devam ediyor. Böyle bir küresel ortamda ülke olarak en önemli meselemiz güven tesisidir. Artık yapısal reformlara, sanayi yatırımlarına bakmak zorundayız” dedi.
YENİ BİR BÜYÜME HİKAYESİ YAZMALIYIZ
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, “Türkiye ekonomisi 2009 yılından bu yana ilk kez daraldı. Yüzde 1,8’lik küçülme, kesinlikle Türkiye’nin potansiyelini yansıtmamaktadır. Bizler iş dünyası temsilcileri olarak ülkemizin aydınlık geleceği için kararlılıkla çalışmayı sürdüreceğiz. 2023 yılı hedeflerimiz doğrultusunda 2017’nin kamu ve özel sektör marifetiyle yeni ve güçlü bir büyüme hikâyesinin başlangıcı olacağına inanıyoruz” dedi. Burkay, Türkiye ekonomisinin 2016 yılını yüzde 3 seviyesinde bir büyüme ile kapatmasının beklendiğine işaret etti. Burkay, “Dünya ticaretindeki daralma, bulunduğumuz coğrafyadaki siyasi ve ekonomik gelişmeler, ihracat performansımızı olumsuz etkiledi” diye konuştu.