İran devlet haber ajansı, İranlı inşaat şirketlerinin Suriye’nin başkenti Şam’ın kenar mahallelerinde binlerce dairelik apartman inşa edeceğini bildirdi.
İran Öğrenci Haber Ajansı ISNA, ülkenin yatırım birliğinden sorumlu bir yetkiliyle yaptığı görüşmeyle ilgili bir haber yayınladı. Habere göre yetkili, İran’ın Şam yakınlarında 200 bin konut inşa edeceğini söyledi.
İran Toplu İnşaat Ortaklığı Başkan Yardımcısı Iraj Rahbar, dev inşaat projesinin, İran ve Suriye arasında bu yıl Ocak ayında, bir anlaşma imzalanmasından sonra ortaya çıktığını ifade etti.
Uzmanlar ve inşaat sektörü kaynakları, Tahran hükümetinin uzun zamandır sektörün önde gelen isimlerini Şam’dan gayrimenkul alma konusunda teşvik ettiğini söylüyorlar.
Tahran’da yaşayan mimar Emir Rıza Masumi, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı değerlendirmede “Yetkililer inşaat sektöründen isimleri Suriye’ye yatırım yapmaları konusunda ilk kez teşvik etmiyorlar, bu ilk kez olmuyor” dedi.
Bu konuda süren görüşmeler konusunda bilgi sahibi olan Masumi, savaşın yıktığı Suriye’deki istikrarsızlığın, İranlı proje sahiplerini bu ülkeye yatırım yapmaktan caydırdığını söylüyor. Masumi, “Şu anda bile Suriye’de yatırım yapacak İranlılar’ın yatırımlarının nasıl korunacağı konusu belirsiz” diyor.
2011’de Suriye’deki iç savaşın başlamasından buyana İran, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat’a muhaliflerle savaşında destek veriyor. Amerika’nın terör grubu olarak tanımladığı İran Devrim Muhafızları ve Tahran’ın desteklediği diğer Şii milis grupları, Suriye’de kent ve kasabaların muhaliflerin elinden alınmasında önemli rol oynadı.
İran’ın bir ayağı Suriye’de
Savaş şiddetini kaybederken, İran bir ayağını Suriye’de tutmak amacıyla İranlı inşaat şirketlerinden, savaşın yıktığı bu ülkeye yatırım yapmalarını istiyor.
Suriye rejiminden çekindiği için adının açıklanmasını istemeyen bir gazeteci Amerika’nın Sesi’ne, “Proje kapsamındaki bölgeler, Şam’ın en fazla yıkıma uğrayan yerlerindeki kenar mahalleler” dedi.
Aynı kişi, “Suriye rejimi bu tarz şeyleri kamuoyuna açıklamaz” diye konuştu.
Gazeteci, bazı İran şirketlerinin, Şam’ın yıkılmış bölgelerinde incelemeler yaptığını gördüğünü, Tahran’ın ayrıca Humus ve Lazkiye’de de bazı bölgelerdeki konut projelerine dahil olduğunu söyledi.
Yaklaşık 5 yıl süren çatışmaların ardından İran ve Rusya’nın desteklediği rejim güçleri 2018 yılında, Şam’ın doğusunda kontrolu tamamen ele geçirdi.
İranlı yetkililer, Suriye gibi ülkelere yatırım yapmanın, İran’a uygulanan uluslararası yaptırımları hafifletme konusunda yararlı olacağını söylüyor.
İran Toplu İnşaat Ortaklığı’ndan Rahbar da “Bu uluslararası geri dönüşümü arttırmak ve denizaşırı ülkelerdeki inşaat kapasitemizden yararlanmak için çok iyi bir yol” değerlendirmesini yapıyor.
Uzmanlar İran inşaat şirketlerinin, Amerika’nın uyguladığı yaptırım sonrası, Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Körfez ülkelerinde çalışamadıkları için ilgilerini Suriye ve benzer ülkelere kaydıracaklarını tahmin ediyor.
Masumi de “İranlılar yaptırımları aşmak için birçok yöntem geliştirdi. Ancak bu tarz büyük projeleri gerçekleştirmek için, hem İran hem Suriye hükümetlerinin büyük banka desteği gerekiyor” dedi.
Yerel haberlere göre, Suriyeliler’in Tahran’a yaptıkları ziyaretler ve son olarak Esat’ın yaptığı ziyarette, iki müttefik ülke arasındaki görüşmelerin ana maddesini finansal işbirliğinin arttırılması konusu oluşturdu.
Şii vaizin rolü
İran’ın Şam’da yaptığı gayrimenkul anlaşmalarında tanınmış Şii din adamı Abdullah Nazzam’a güvendiği bildiriliyor. Şam’daki dini yetkisini ve Suriye hükümetiyle ilişkilerini kullanarak Nazzam’ın, birçoklarını gayrimenkullerini İranlı işadamlarına satma konusunda ikna ettiği belirtiliyor.
Bazı uzmanlara göre, Şiiler’in çoğunlukta olduğu İran, kendisini Suriye’nin geleceğini inşa etmekte önde gelen bir oyuncu olarak konumlandırmaya devam ederken aynı zamanda Şam’daki birçok yerde ve Suriye’nin değişik bölgelerinde sistemli demografik değişiklikler yapmak istiyor.
Türkiye’deki Mardin Artuklu Üniversitesi’nden Ekonomi Profesörü Musallam Talaş, İran’ın Sünni olan birçok Suriyeli’nin savaştan dolayı yoksullaşmış olmasını kullandığını ve onlara evleri için hayır diyemeyecekleri rakamlar teklif ettiğini söylüyor.
Talaş Amerika’nın Sesi’ne yaptığı değerlendirmede, İran’ın özellikle Suriye’de konut sektörüne eğildiğini, çünkü İranlı yetkililerin bu sektörün gelecekteki öneminin farkında olduğunu belirtiyor.
Uluslararası Para Fonu IMF, Suriye’nin yeniden inşa edilmesinin yaklaşık 400 milyar dolar tutacağını söylüyor. IMF verilerine göre bu yatırımın yaklaşık yüzde 65’i konut sektörüne gidecek.