Liman, diğer şehirlerin aksine direk denizle bitişik değil, denizden 4 km içeridedir. Liman bölgesi , liman yolunun sonunda bir elips şeklinde denize doğru açılan ve dar bir kanal ile işlemekteydi. Limanın genişliği, alandaki bataklık bölgenin konumu ile tespit edilebilmiş ve şuanda bile limanın konumu herkes tarafından rahatça görülebilir durumdadır.
Ephesus Limanı'nı size Google Earth üzerinden kolayca şu şekilde gösterebilirim;
Ama tabiki Ephesus'un kurulduğu ilk yıllarda Liman'ın bağlantısı bu şekilde değildi. Deniz, şuanki konumundan 4 km daha içerideydi. Şimdi soracaksınız bu deniz ne oldu da geri çekildi? Aslında geri çekilme diye bir tabir kullanamayız.
Bu çekilmenin asıl kaynağı Küçük Menderes yani Heredot'un adlandırdığına göre Kaystros'dur.
Küçük menderes nehri, yıllar boyunca büyük debilerle denize doğru taşıdığı alüvyonlar ile sahil kesimin doldurarak, denizin alanını işgal etmiştir. Bu işgal de, Ege kıyılarında bulunan diğer antik kentlerin başına geldiği gibi Efes limanını da yok etmiştir. Mesela size şöyle bir örnek vereyim, kesinlikle ilginizi çekecektir. M.Ö 494 Yılında gerçekleşen Lade Deniz Savaşı vardır. Bu savaş günümüz Söke ovasında bulunan Lade Adası çevresinde geçmiştir. Yani bugün taş toprak tarla olan alan bundan 2500 sene önce gemilerin savaşabileceği kadar derin bir denizden oluşmaktaydı.
Size orayı da göstereyim;
Gel zaman git zaman, M.Ö 4. Yüzyıla doğru, Küçük Menderes nehrinin debisi artar ve nehir normalden fazla Alüvyon taşımaya başlar. Bu taşıdığı alüvyonlar artık Liman ve Deniz arasındaki kanalı doldurmaya ve deniz ticaretini engellemeye başlar. Ama İmparator Hadrian, bu kanalı bir kaç kez temizletir. Fakat bir süre sonra artık Liman kurtarılamayacak düzeye gelmeye başlayınca, bütün bu işlemler tamamen durur. İşte o kanal açma çalışmalarının durduğu günden itibaren'de Ephesus'un sonu gelmeye ve Ticari gelirler yok olmaya başlar.
Üstteki fotoğrafta alüvyon taşımasının, Ephesus Limanına çektiği set'i görebilirsiniz.
Evet işte bu Antik Liman ile bildiğimiz kadarı ile anlatabileceklerimiz bu kadar. Antik Tarihin tüm yazarları, devasa Roma Corvus savaş gemisinin güvertesinde Mısır Kraliçesi Kleopatra ve yanında Romalı General Antonius, Roma İmparatoru Agustus ve daha nice önemli isim, bu şehire bu kanaldan geçerek ulaştılar. Şimdi ise sadece o kanalın ucunda balık tutarak zaman harcayabiliyoruz.
Alüvyon taşmasını zihninizde daha rahat canlandırmanız için aşağıdaki görsele de bakabilirsiniz.
Kaynak: İzmirdergisi.com