Kentsel dönüşüm beklentisi yenileme pazarında da düşüşlere yol açtı. 10 sene önce 12 milyar dolar olan pazar bugün 6 milyar dolara kadar geriledi. İMSAD, vatandaşın güvenli evde yaşaması ve piyasanın canlanması için yeni bir öneride bulundu: “Ülke genelinde yıkılması şart olan binalar ve güçlendirmenin yeterli olacağı binalar ayrılsın. Riskli olan bölgelerde dönüşüm yapılsın, yıkmanın şart olmadığı binalar yenilensin.”
Avrupa Birliği yenileme pazarı büyüklüğü 109 milyar Euro ve bu pazarın neredeyse yarısını Almanya, Fransa ve İtalya oluşturuyor. Yenileme pazarı, toplam inşaat sektörünün yüzde 57’sini oluştururken, bu oranın yüzde 65’i de konutlarda gerçekleşiyor. Türkiye’de ise 10 yıl önce yaklaşık 12 milyar dolar olan yenileme pazarı 2017'de 6 milyar dolara geriledi. Bu rakamlar da 95 milyar dolarlık iç pazarın yüzde 7’si anlamına geliyor. Oysa bu rakamların, yaklaşık yüzde 25 civarında olması bekleniyor. Bu düşüşte ana neden ise dönüşüm beklentisi. Deprem güvenliği ve enerji verimliliği konusunda alınması gereken önlemlerin yenileme pazarının önünü açması beklendiyse de, pazar gelişmedi ve tam tersine geriledi.
İMSAD’DAN YENİ ÖNERİ
112.3 milyar dolar pazar büyüklüğüne sahip bir sektörü temsil eden Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) yenileme pazarını canlandırmak amacıyla çalışmalara başladı. Derneğin önerisi şu şekilde; “Kentsel dönüşüm pazarı ile yenileme pazarı birbirinden ayrıştırılsın. Dönüşüme girecek ve girmeyecek konutlar kamu tarafından belirlensin. Yıkılması şart olmayan binalar güçlendirilsin ve bu yolla piyasa canlansın.” Bakanlıklarla da görüşmelere başladıklarını belirten İMSAD Başkanı Ferdi Erdoğan ile yenileme pazarını konuştuk. Çok sayıda insanın kafasına ‘benim evim dönüşüme girer, yenileme yapmama gerek yok’ bakışı olduğunu belirten Erdoğan, “Ülkemiz deprem kuşağında ve deprem kaçınılmaz. Bu nedenle kentsel dönüşüm de önemli bir hamle. Ancak dönüşümü yasanın ruhuna uygun yapmadık. Kupon arsalarda dönüşüm oldu, satılabilir alanlarda işler yapıldı. Oysa kamu alan bazlı dönüşümü belirlemeli ve bu alanda dönüşüm olacak diye anons etmeli. Onun dışında demeli ki bu yapılar dönüşecek ama bunlar yenilenecek. Dönüşümün zorunlu olduğu yerde zaten kaçınılmaz. Ama olmadığı yerde neden vatandaş sağlıksız evlerde yaşamaya devam etsin. İstanbul’u son 60 yılda 3 kere değiştirdik ve bu ciddi kaynak israfı. İtalya’da deprem kuşağında ama ortalama bina ömrü 150 yılken, bizde 30 yıl. Bu işi yıkıp yapmak olarak görmek büyük hata.”
GÜÇLENDİRME KURTARDI
Yenilemenin bir makyaj bölümü olduğunu, bunun seramik, dolap, boya gibi işleri kapsadığını dile getiren Erdoğan bir de ‘derin yenileme’ yapıldığına söyledi. Derin yenileme, tesisat (elektrik, su ), ısıtma-soğutma, havalandırma sistemleri, yalıtım dahil cephe sistemleri, pencere-cam ve çatı-baca sistemleri gibi geniş bir alanı da içeriyor. Hatta depremde hasar gören kolonlara bile müdahale edilebiliyor. Yenileme çalışmalarına bir örnek veren Erdoğan şöyle konuştu: “Avcılar’da çalıştığım bina 1999 depreminde yıkılma noktasına gelmişti. İTÜ’den hocalar geldi inceledi. Yıkmaya gerek yok güçlendirelim denildi. 65 kolon güçlendirildi, 4 de yenisi yapıldı. Şimdi bina hala sapa sağlam ayakta.”
YENİLEME MALİYETİ NE?
Yenilemenin mümkün olduğu bir binada ev sahibi ne kadar ödeyecek? Erdoğan’ın verdiği bilgiye göre eğer kolonlara kadar inilip derin bir yenileme varsa yaklaşık maliyet metrekare başına 1000 TL. 100 metrekare ev için 100 bin TL ödenecek. Eğer hafif çalışma olacaksa bu defa metrekare başı maliyet 300-400 TL'ye kadar düşüyor. 100 metrekare bir evin içinde makyaj denilen değişimler yapılacaksa maliyet 10-15 bin TL kadar oluyor.