Türkiye genelinde riskli yapıların yenilenmesi amacıyla sürdürülen kentsel dönüşüm seferberliğini hızlandırmak ve vatandaşa kolaylık sunmak için pek çok destek sağlanıyor. Kira yardımı, kredi faiz desteği, yüzde 1 oranlı Katma Değer Vergisi (KDV) gibi uygulamalara ek olarak 2018 yılında gerçekleştirilen bir düzenlemeyle kentsel dönüşüm çerçevesinde (6306 sayılı kanun) yapılan binalar vergi ve harçlardan muaf sayıldı.
HARÇ VE VERGİLER
10 Aralık 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 24’üncü maddesi çerçevede kentsel dönüşüm projesinden konut alan vatandaşların tapu harcı ödememesine imkan tanınırken, müteahhitler de dönüşüm projelerinde hak sahiplerinin evlerinin haricinde kendilerine kalan evlerin tapu devrinde harç istisnasına tabi tutuldu.
MAĞDURİYET YAŞANIYOR
Yaklaşık 4 senedir uygulamada olan muafiyete karşın bazı tapu müdürlükleri, noter ve belediyelerde kentsel dönüşüm dairelerinin ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri için vergi ve harç istenebiliyor. Bu durum pek çok ihtilafa neden olduğu gibi çoğu ihtilaf da mahkemelere konu oluyor. Mahkemelerde kararlar genel olarak vatandaş lehine alınıyor ve geriye dönük iade yapılmasına imkan sunuluyor.
HANGİ ÖDEMELERDEN MUAF TUTULUYOR?
Noter harcı, Tapu harcı, Belediyelerce alınan ücretler ve harçlar, Veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve ekstra ücretler, Damga Vergisi, Kentsel dönüşüm çerçevesinde kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisi.
KİRA YARDIMI ARTIYOR MU?
Son zamanlarda Türkiye'deki yüksek kira fiyatları sık sık gündeme geliyor. Kentsel dönüşümçerçevesinde şehirlere göre 750 ile 1.050 TL arasında değişiklik gösteren kira yardımı da piyasa şartlarına göre yeterli olmuyor. Geçen günlerde İstanbul Kartal’da kentsel dönüşüm temel atma törenine katılım gösteren ve açıklamalarda bulunan Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a bölge vatandaşlarından kira yardımlarının yükseltilmesi talebi gündeme getirildi. Bakan Kurum, rakamlarda güncelleme yapılması amacıyla talimatını orada verdi.
UYGULANAN TEŞVİKLER NELER?
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, binasında güçlendirme yapacak vatandaşlar için 160 bin TL, konut inşası, konut edindirme, iş yeri inşası ve iş yeri edindirme kredileri kapsamında da 400 bin TL'ye kadar kredi kullandırılıyor.
- Aynı zamanda kredi için 400 baz puana kadar faiz desteği sunuluyor.
- Kamu bankalarında bu kapsamda konut kredileri 120 ayda yüzde 1.29 olurken, bakanlık tarafından verilen faiz desteğiyle bu oran enerji verimli konutlar için yüzde 0.88’e, standart konutlar içinse yüzde 0.96’ya düşüyor.
- 400 bin TL'lik kredide aylık 6.571 TL ödeme yapacak vatandaşın taksidi böylece 5.410 TL'ye düşüyor. Vatandaş 139.276 TL avantaj elde etmiş oluyor.
- Konutunu kendi dönüştürecek kişiler için yüzde 1 oranında KDV uygulanıyor.
- Riskli binada 18 aya varan kira yardımı yapılıyor. Kira yardımı tutarı şehirlere göre 750 TL ile 1050 TL arasında değişiklik gösteriyor.
NASIL GERİ ALINABİLİR?
Kentsel dönüşüm çerçevesinde harç ve vergi ödemesi yapanların bu ödemelerini iade almaları için yapmaları gerekenleri Mono Hukuk Kurucusu Avukat Hanife Emine Kara açıkladı.
6306 sayılı Kanun kapsamında kentsel dönüşümde tapu ve noter harçlarından muafiyet bulunmasına rağmen bazı tapu müdürlükleri ve belediyeler tarafından muafiyet uygulanmadığına dikkat çekti. Bu durumla sık sık karşılaşıldığını altını çizen Kara, sadecr maliklere değil müteahhitin vatandaşlara satışını yaptığı bağımsız bölümlere de muafiyetin uygulanmadığına dikkat çekti.
Posta'dan Meltem Kara Söyleyenoğlu'nun haberine göre; muafiyetin uygulanmaması durumunda, hem müteahhitin hem de maliklerin söz konusu tutarı ihtirazi kayıtla ödemesi gerektiğini vurgulayan Kara, "Akabinde ödenen harçların iadesi için vergi dairesine başvurulmalıdır. Vergi daireleri çoğunlukla ödenen bu harçları iade ediyor" açıklamasında bulundu.
Hanife Emine Kara, muafiyetin sadece ilk devirler için geçerli olduğuna dikakt çekerek, “Yani kentsel dönüşüm kapsamındaki bir projeden alınan bağımsız bölüm üçüncü kişiye satıldığında artık harç muafiyeti söz konusu olmayacaktır” ifadelerini kullandı.