İnşaat sektöründe yeni konut üretimi azalırken, satılık ve kiralık konut fiyatları yükseliyor. Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) sorunun hızlıca çözümü için İngiltere’de uygulanan ‘kullanım hakkı satışı’ yöntemini önerdi. Bu modelde, kişiler sadece konutun yapı ömrü boyunca kullanım hakkını satın alıyor. Arsa mülkiyeti yine hak sahibinde kalıyor. Müteahhit sadece yaptığı konut bedelini ve kârını alıyor. Konutu alan kişiler ise müteahhide konut bedelini ödedikten sonra, konutun yapı ömrü kadar yapılan sözleşme kapsamında kira ödüyor. Kullanım hakkı alan kişinin, binanın ömrü boyunca konutu çocuklarına miras bırakabileceği kaydediliyor.
Turizm, maden ve tarımda kullanılıyor
Düzenlenen basın toplantısıyla konut üretimini ve fiyatını düşürmesi beklenen yeni modeli tanıtan GAPAS Başkanı İsmail Özcan, sistemin Türkiye’de turizm, madencilik ve tarım gibi alanlarda kullanıldığını ifade ederek, perakende konut piyasasına da bu modeli adapte etmek gerektiğini söyledi. Önerdikleri Yeni Mülkiyet Sistemi’nin arsa maliyetini, konutun veya ticari ünitenin ilk yatırım maliyetinden çıkardığını söyleyen Özcan, “Yeni mülkiyet sistemiyle; arsanın mülkiyeti ilk sahibinde kalıyor, daire veya dükkan alan, satış fiyatı olarak arsanın bedelini değil, müteahhidin inşaat maliyetini ödüyor, arsa sahibine de uzun süreli olarak kira ödüyor” dedi.
Bu sistemin, mevcut kanunlarda kısmen ‘intifa’ hakkı olarak tanımlanan hakkın satışına dayandığını ifade eden Özcan, bugün 1 milyon TL’ye satılan bir dairenin, uygulanacak yeni mülkiyet sistemiyle 500 bin-600 bin TL’ye satılabileceğini, arsa bedelinin ilk satın almada ödenmeyip, bunun yerine, arsa için aylık bir kira bedelinin arsa sahibine ödenebileceğini söyledi. Yeni mülkiyet sisteminde her kesimin kazançlı çıkacağını savunan Özcan, “Vatandaş fiyatı erişebilir bir konuta sahip oluyorken, müteahhit inşaat yapıp satıyor. Arsa sahibi arsayı elden çıkarmadan uzun vadeli getiriye kavuşuyor” dedi. Arsa sahibinin, binanın kullanım ömrü dolduğunda arsaya istediği başka bir gayrimenkulü yapabileceğini aktaran Özcan, “İsterse toplu para alıp fonlara projeyi kiralayabilir. Bu açıdan büyük avantaj sağlıyor” dedi.
Kamu öncü olabilir
Sistemin kamu içinde faydalı olacağı görüşünü dile getiren İsmail Özcan, “Bugün kentsel dönüşüm önünde en büyük engel parçalı mülkiyet yapısı ve artan maliyetler. Tek mülkiyeti olacağı için sonrasında kamunun dönüşüm yapması da çok daha rahat olacak” dedi. Özcan, özellikle büyük hazine arazilerini elinde bulunduran kamunun TOKİ ve Emlak Konut eliyle bu sistemin hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekti.
"Çelik karkas uygulamaları artmalı"
Diğer taraftan gelecekte konut ihtiyacı olacak şehirlerde özel sektörün inisiyatif alması, kooperatifl eşme uygulamalarının artması, çelik karkas gibi inşaat sürecini kısaltan yapım sistemlerinin tercih edilmesinin de önemine vurgu yapan İsmail Özcan, “Yaşlı nüfus için büyük kentlerde tersine mortgage sistemi uygulanarak onlara yazlık yerlerde veya memleketteki ikinci konutların daha verimli kullanılmasını sağlayacak teşvikler de sağlanabilir” dedi.