Metaverse furyası adeta yatırımcıların elinde patladı. Ülkemizin en önemli tarihi yapıları, stadyumları, sarayları, camileri ve köprülerini sanal alemde satın alıp ileride fiyatların artacağını düşünenler de sanal alemde mağazalar açarak, altyapı yatırımları yapan şirketler de büyük bir hayal kırıklığına uğradı.
Sabah'tan Metin Can imzalı habere göre; vatandaşlar ve şirketlerin kapıştığı arsaların değeri yüzde oranında 90 azaldı. Sanal arsalara yatırılan paralar da eridi. Konu ile ilgili önemli açıklamalar yapan uzmanlar, Türkiye'de metaverse enkazının 1 milyar doların üzerinde olduğunu söylüyor.
Tüm dünyayı etkisi altına lan Metaverse çılgınlığı 2021 yılının sonunda başladı. Dünyada herkesin ilgi odağı oldu. Söz konusu bu çılgınlık Mark Zuckerberg'in Facebook çatı şirketinin adını Meta olarak değiştirmesiyle sürdü.
Konu ile ilgili olarak verilen detaylara göre sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi teknolojilerin bir araya gelmesiyle oluşan, kullanıcıların etkileşime girdiği, oyun oynayabildiği, alışveriş yapabildiği bir sanal evren olan metaversede gerçek hayatta olduğu gibi, dijital araziler de satıldı.
Pek çok kişi, çok değerleneceğini düşünerek sanal arazilere yatırım yapıyor, birkaç sene içinde de çok büyük paralar kazanabileceğine inanıyordu. Söz konusu bu çılgınlıkta, sanal alemde Miami'den Çırağan Caddesi'nden hatta Mars'tan bile arsa alınabiliyordu. Ayrıca arsaların dışında pek çok şehirde tarihi eserler de satılıyordu.
Öyle ki, Meta'nın başlatmış olduğu dijitalde arsa satışında ilk 6 ayda en çok arsa/ yer satışı yapan platformda yaklaşık 185 bin bölüm satılmış, bunun 3'te 1'lik kısmını da Türkler almıştı.
TÜRKLER HÜCUM ETTİ
Meta tarafından başlatılan bu akıma birçok teknoloji şirketi de giriş yapmıştı. Verilen detaylara göre Metaverse üzerinde arazi satışı gerçekleştiren platformlar arasında Decentraland, The Sandbox, SuperWorld gibi platformlar da öne çıkmıştı.
Bir anda yüzlerce metaverse şirketi sanal ortamda yatırıma açıldı. Sanal arsalara en çok talep de Türkler'den gelmişti. TÜBİTAK'ın 2023 yılı istatistiklerine göre, dünyada satılan metaverse arsalarının yarısına yakınını Türkler almıştı.
Bu raporlara göre ülkemizden 1.1 milyon kişi metaverse sistemine üye oldu ya da arsa aldı. Söz konusu bu arsaları emlak platformlarında satışa çıkaranlar bile oldu.
ŞİRKETLER DEPARTMAN KURDU
Ülkemizde özellikle perakende alanında faaliyet gösteren pek çok şirket milyonlar harcadı ve bu alana özel yatırımlar yaptı.
LC Waikiki'den Kiğılı'ya, Fiat'tan Adidas'a, Samsung'dan Vodafone'a kadar pek çok şirket de burada mağazalar açtı. Yalnızca ülkemizde şirketlerin bu alanda gerçekleştirdiği yatırım miktarı 2022 yılı istatistiklerine 400 milyon dolara ulaştı.
BORÇLA YATIRIM YAPAN VAR
İnsanlar gelecekte söz konusu bu arsaların çok yüksek rakamlara ulaşacağı ve zengin olacakları hayalleriyle dijital arsalara yatırım yaptı. Fırsatı kaçırmak istemeyenler yastık altındaki parasını bile bu işe yatırdı. Parası olmayanlar da etraflarından borç para aldı ve sanal dünyadan arsalar aldı.
Fakat başta Meta olacak şekilde 2024'e geldiğimiz zaman tüm metaverse firmaları ya zarar etti ya da iflas etti. İlk etapta yatırımcıların yoğun ilgisini çeken sanal arsaların değeri şu an için yüzde 90 civarında düştü.
Aldıkları arsalara yatırımcı bulmak şu an için neredeyse imkânsız. Bir yatırımcı, 2023 yılında 10 bin Türk Lirası'na satın aldığı bir sanal arsayı şimdi yalnızca bin Türk Lirası'na satabiliyor.
50 MİLYAR DOLARLIK ZARAR
Bu yıl itibarıyla Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın sahibi olan şirket metaverse yatırımlarından 2022 yılında yaklaşık olarak 14 milyar dolar kaybetti.
2023 yılında da kayıp 16 milyar dolar. Şirket 5 senede 47 milyarını sanal dünyaya kaptırdı. Meta'nın kurucusu Mark Zuckerberg'den sonra en çok para kaybeden de Türkiye oldu. Konu ile ilgili olarak açıklama yapan uzmanlara göre, Türkiye'nin arsa satışı ve şirketlerin yatırımlarına ödemiş olduğu para 1 milyar doların üzerinde.
ZUCKERBERG ÖNERDİ MUSK UYARDI
Meta'nın CEO'su Mark Zuckerberg, söz konusu bu alana yatırımda kararsız kalanlara "Ben Metaverse'ün gelecek için önemli bir yatırım olacağını düşünüyorum. Bu önemli bir şey ve gelecek için Metaverse'e yatırım yapmamak hata olur" ifadelerini kullanarak tavsiyelerde bulunmuştu.
Tesla ve SpaceX'in CEO'su Elon Musk ise Metaverse ve Web 3.0'ı onaylamadığını dile getirerek, bunların "pazarlama hilesi" olduğunu belirtmişti.