Metruk binaların gerekirse yıkılması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yetki verilmesi, yurt dışındaki vatandaşların tapu işlemlerini bulundukları yerde yapabilmesi gibi düzenlemeleri içeren kanun teklifi, Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonunda kabul edildi.
AK Parti Kırklareli Milletvekili Selahattin Minsolmaz ve bazı AK Parti'li milletvekili arkadaşlarının Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi üzerinde milletvekilleri değerlendirmelerde bulundu.
Komisyon Başkanı ve AK Parti Konya Milletvekili Tahir Akyürek, milletvekililerinin değerlendirmelerinde, söz konusu teklifin "talan" düşüncesiyle hazırlandığı iddialarının bulunduğunu hatırlatmasının ardından teklifi hazırlayan Minsolmaz'a söz verdi.
Minsolmaz, "Kesinlikle bir rant oluşturma, herhangi bir şekilde bir tarım alanının, koruma kapsamında olan bir alanın imara açılması veya imarla bunların baskı altına alınması gibi bir düzenleme yasada yok. Olmadığı gibi, tam da aksi yönde tarım arazileri üzerinde olabilecek baskıları kaldıran, özellikle köy yerleşim alanlarının genişlemelerinin bile tarımsal izin kapsamına alındığı temel maddeler var." dedi.
Teklifte yapı yoğunluklarını artırma ve imar değişikliklerine ilişkin bir hükmün de bulunmadığını belirten Minsolmaz, tapu mevzuatında bürokrasinin azaltılmasından kentsel dönüşüm mevzuatında vatandaş ile müteahhit arasındaki ilişkilere kadar birçok hükmün kamu yararına olduğunu söyledi.
İhdas ve değişiklikler
Toplantıda, teklife yeni maddeler ihdas edildi, bazı maddelerde değişikliğe gidildi.
Buna göre, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'a geçici madde eklendi.
Eklenen maddeyle, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce ilan edilen riskli alanlarda ya da Bakanlıkça uygulamada bulunulan riskli yapıların bulunduğu parsellerde, gerekli şartların bulunması halinde daha önce kurulmuş olan kat irtifakı veya kat mülkiyeti, malikleri adına payları oranında tescil edilecek.
Bir başka önergeyle, İmar Kanunu'na da geçici madde eklendi. Buna göre, yürürlük tarihinden önce ilgili idare veya yetkili kurumca onaylanmış ancak tescil işlemi tamamlanmamış parselasyon planlarında hesaplanmış, düzenleme ortaklık payı kesintilerine göre yürütülen iş ve işlemlere iki yıl süreyle devam edilecek.
Teklifin 8. maddesi üzerinde kabul edilen değişiklik önergesiyle, kanun hükmüne göre yapılaşmaya elverişli olmaması nedeniyle birleştirilen parsellerin yapılaşmaya uygun yeniden parsellere ayrılması durumunda, uygulamadan önceki cephe, konum ve benzeri fiili kullanım durumu dikkate alınarak parsel maliklerinin lehine hususlar korunacak.
Teklifin 9. maddesi üzerinde verilen değişiklik önergesi de kabul edildi. Buna göre, yapılaşma koşulunda ve nüfusta artış olması halinde, artış olan parsellerden, uygulama sonucunda oluşan değerinin önceki değerinden az olmaması kaydıyla, ilk uygulamadaki düzenleme ortaklık payı oranını yüzde 45'e kadar tamamlamak üzere ilave düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılabilmesinin kapsamı, her türlü imar planı için genişletildi.
AK Parti Kırklareli Milletvekili Selahattin Minsolmaz ve bazı AK Parti'li milletvekili arkadaşlarının Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonunda kabul edildi.
Teklife göre, Tapu Kanunu'na eklenen fıkrayla, taşınmaz mülkiyetinin devrini amaçlayan sözleşmeler, tarafların farklı tapu müdürlükleri veya yurt dışı teşkilatında bulunmaları halinde, taraf iradeleri resmi görevliler tarafından ayrı ayrı alınarak sözleşme tamamlanabilecek.
Kadastro tespiti veya tapu sicilinde gerçekleştirilen işlemler nedeniyle oluşan hatadan olumsuz etkilenen hisselerin maliklerine, ayni ve şahsi hak lehtarlarına, hatanın nedenleri ve düzeltme sonrası oluşacak hisse durumunu gösteren tebligat yapılacak.
Yapılacak işlem konusunda tapu kaydının beyanlar hanesine belirtme yapılacak ve bu belirtme düzeltme işlemi kesinleşinceye kadar korunacak. Tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgililerince muvafakat verilmesi halinde düzeltme işlemi yapılacak. Bu süre içinde muvafakat verilmezse, tapu müdürlüğünce hatalı kayıt resen düzeltilerek işlem sonucu ile düzeltme işlemine karşı tebliğden itibaren altmış gün içinde asliye hukuk mahkemesinde dava açılabileceği ilgilisine bildirilecek.
Tapu işlemlerine fotoğraf yapıştırılması düzenlemesi, bürokrasinin ve kırtasiyeciliğin azaltılması amacıyla yürürlükten kaldırılıyor.
Hatalı blok veya bağımsız bölüm numaralarının daha kolay ve külfetsiz bir şekilde düzeltilebilmesi amacıyla düzenleme yapılıyor. Kat mülkiyetine tabi yapıların projesindeki hatalı blok numaralarının düzeltilebilmesi için; blok bazında kat malikleri kurulunun salt çoğunluğuyla alınmış karar ile lisanslı harita ve kadastro bürosu veya kadastro müdürlüğü tarafından hazırlanan teknik rapor gereğince düzenlenen ve ilgili idarece onaylanan yeni vaziyet planı tapu müdürlüğüne sunulacak.
Kat mülkiyetine tabi yapıların projesindeki hatalı bağımsız bölüm numaralarının düzeltilebilmesi için; lisanslı harita ve kadastro bürosu veya kadastro müdürlüğü tarafından hazırlanan ve ilgili idarece onaylanan teknik rapor tapu müdürlüğüne sunulacak. Bu düzeltmelerde ayni ve şahsi hak lehtarlarının muvafakati aranacak.
İmar Kanunu'na eklenen maddeyle, tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan bitkisel üretim amacı dışında kullanılamayacak, planlanamayacak, köy veya mezraların yerleşik alanı ve civarı veya yerleşik alan olarak tespit edilemeyecek.
Maddenin gerekçesinde, valilikler veya belediyeler tarafından plan gerektirmeyen yapılar için Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı kanunu kapsamında tarım dışı amaçla kullanım izni alınmaksızın ruhsat verildiği tespit edildiği aktarılarak, izin alınma zorunluluğunun İmar Kanunu'na da dercedildiği belirtildi.
Geçici de olsa yapıya izin verilmeyecek
Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilecek.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan, yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi halinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilecek.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda geçici de olsa yapı yapılmasına izin verilmeyecek.
Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilecek. Bu alanlar beş yıllık imar programı süresi içinde, kamu mülkiyetine geçirilmek zorunda olacak, bu süre en fazla bir yıl uzatılabilecek.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare, devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlü olacak. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmayacak.
İmar planı bulunan alanlarda, uygulama imar planına uygun olarak öncelikle parselasyon planının yapılması esas olacak.
İmar planı bulunan alanlarda, ifraz ve tevhit işlemleri, parselasyon planı tescil edilmiş alanlarda yapılabilecek.
Parselasyon planı tescil edilmiş yerlerde yapılacak ifraz veya tevhidin imar planlarına ve imar mevzuatına uygun olması gerekecek.
Mevcut haliyle yapılaşmaya elverişli olmayan imar parsellerinde; maliklerden birinin talebi üzerine veya doğrudan, parsel maliklerine kendi aralarında anlaşmaları için yapacağı tebliğden itibaren 3 ay içerisinde maliklerce anlaşma sağlanamaması halinde, resen tevhit ve fiili duruma göre ifraz yoluyla işlem yapmaya ilgili idare yetkili olacak.
TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonunda kabul edilen Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne göre, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında alınacak düzenleme ortaklık payları, yüzden 40'tan yüzde 45'e çıkacak. Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde 45'ini geçemeyecek.
Mevcut düzenlemede olan Kamu Ortaklık Payları (KOP) kaldırılarak yerine Düzenleme Ortaklık Payı (DOK) getiriliyor.
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan yerler ile bölgenin ihtiyacı olan yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı öğretime yönelik eğitim tesis alanları, Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesis alanları, pazar yeri, semt spor alanı, toplu taşıma istasyonları ve durakları, otoyol hariç erişme kontrolünün uygulandığı yol, su yolu, resmi kurum alanı, mezarlık alanı, belediye hizmet alanı, sosyal ve kültürel tesis alanı, özel tesis yapılmasına konu olmayan ağaçlandırılacak alan, rekreasyon alanı olarak ayrılan parseller ve mesire alanları gibi umumi hizmet alanlarından oluşacak.
Düzenlemeye tabi tutulan alan içerisinde bulunan taşkın kontrol tesisi alanları Hazine mülkiyetindeki alanlardan karşılanacak. Herhangi bir parselden bir defadan fazla düzenleme ortaklık payı alınmayacak ancak her türlü imar planı kararı ile yapılaşma koşulunda ve nüfusta artış olması halinde, artış olan parsellerden, uygulama sonucunda oluşan değerinin önceki değerinden az olmaması kaydıyla, ilk uygulamadaki düzenleme ortaklık payı oranını yüzde 45'e kadar tamamlamak üzere ilave düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılabilecek.
Belediye veya valiliğin parselasyon planlarını, imar planlarının kesinleşme tarihinden itibaren 5 yıl içinde yapması ve onaylaması esas olacak. Parselasyon planı yapmamaları sebebiyle doğacak her türlü kamulaştırma iş ve işlemlerinden belediyeler veya valilikler sorumlu olacak.
Mevcut yapılar nedeniyle parsellerden düzenleme ortaklık payı alınamadığı hallerde, bu payın miktarı, düzenlemenin gerçekleştirilebilmesi için yapılacak kamulaştırmada kullanılmak üzere bedele dönüştürülecek.
Bedel takdiri, bedel tespiti esasları gözetilerek Sermaye Piyasası Kanunu'na göre lisans almış gayrimenkul değerleme uzmanları veya ilgili idare takdir komisyonlarınca raporlandırılarak tespit edilecek. Tespit edilen bedel, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde belirtilecek.
Tespit ve ilan edilen bedel, yeniden değerleme oranında güncellenmek suretiyle ödenmedikçe devir yapılamayacak ve yapı ruhsatı verilemeyecek. Bedelin tamamen ödenmesi halinde taşınmaz maliki ya da idarenin talebi üzerine terkin edilecek.
Düzenleme sonucu taşınmaz maliklerine verilecek parseller, öncelikle düzenlemeye alınan taşınmazın bulunduğu yerden, bu mümkün olmuyor ise en yakınındaki eşdeğer alandan verilecek.
Düzenleme alanında bulunan imar adalarında, asgari parsel büyüklüğünü karşılamak kaydıyla, imar uygulama alanında kalan hisseli arsa ve araziler, hisse sahiplerinin muvafakati halinde veya fiili kullanım esasına göre müstakil hale getirilebilecek.
Uygulama imar planında hüküm bulunmaması halinde yönetmelikte belirlenen asgari parsel büyüklüklerinin altında parsel oluşturulamayacak.
Kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan alanlardaki ağaç ve yapılar, belediye veya valilikçe bedeli ödenerek sökülüp yıkılabilecek. Düzenlemeye ilişkin usul ve esaslar bakanlıkça yönetmelikle belirlenecektir.
Belediye ve mücavir alanlar içinde veya dışındaki iskan dışı alanlarda yapılacak tarımsal amaçlı seralar, entegre tesis niteliğinde olmamak ve ilgili il tarım ve orman müdürlüğünden uygun görüş alınmak koşuluyla yapı ruhsatı aranmadan yapılabilecek.
Etüt ve projelerinin ruhsat vermeye yetkili idarece incelenmesi, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olması zorunlu olacak. Etüt ve projelerinin inşasının sorumluluğu, müellifi ve fenni mesulü olan mimar ve mühendislere ait olacak.
Yapılaşmamış parseller, parsel maliklerinin muvafakati, araç giriş ve çıkışlarının trafiği aksatmaması ve ilgili idaresinden izin alınmak kaydıyla zemini geçirimli malzeme ile kaplanarak ve gerekli işaretlemeler yapılarak, yapı kapsamına girmeyecek şekilde açık otopark olarak işletilebilecek.
Metruk binaların yıkım işlemleri
Metruk yapılar ile bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli olduğu belediye veya valilik tarafından tespit edilen yapıların sahiplerine bu yapıların izalesi için belediye veya valilikçe üç gün içinde tebligat yapılacak. Tebligat yapılamaması halinde bu durum tebligat yapan idarenin internet sayfasında 30 gün süre ile ilan edilecek. Tebligat varakası, tebliğ yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılacak. Malik dışında binada ikamet amacıyla oturanlara da ayrıca tahliye için tebligat yapılacak.
Tebligatı veya ilanı müteakip 30 günü geçmemek üzere ilgili idarece belirlenen süre içinde yapı sahibi tarafından tehlikeli durumun ortadan kaldırılmaması halinde, tehlikenin giderilmesi veya yıkım işleri belediye veya valilikçe yapılacak. Yapılan masraf yüzde 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilecek.
İmar planlarında kamu hizmetleri için ayrılan yerlerde alanı, sınırı, hisse düzeltimi yapılamaması nedeniyle zamanla sicili ile zemini uyumsuz hale gelen veya zamanla farklı nedenlerle fiili kullanıcısı ile maliki farklılaşmış parseller gibi konu çeşitliği ve taraf fazlalığı bulunan ve münferit davalar ile çözümü mümkün olmayan taşınmazların sınır ve koordinatları Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifiyle Cumhurbaşkanınca belirlenecek.
Belirlenen alanlarda her türlü iyileştirme, iş ve işlemler ile tapudaki işlemlerin yürütülmesinde, imar planı ve imar uygulamaları ile hak sahibine devir ve benzeri ilgili işlemlerde bakanlık yetkili olacak. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar bakanlıkça belirlenecek.
TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonunda kabul edilen Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne göre, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamındaki yapıların sicilinde bulunan haklar ve şerhler, yapının yıkılmasından sonra hisseler üzerinde devam edecek. Bu haklar ve şerhler, dönüşüm uygulamasında tapuda yapılacak işlemler için engel teşkil etmeyecek.
Yeni yapılar için kat irtifakı ve kat mülkiyeti tesisi safhasında belirtilen haklar ve şerhler, muvafakat aranmaksızın yalnızca söz konusu haklar ve şerhlerden yükümlü olan malike düşecek bağımsız bölümler üzerinde devam ettirilecek.
Dönüşüm uygulamalarındaki taşınmazların dönüşüm uygulamaları için yapım işini üstlenen müteahhide devredilmesi durumunda, müteahhidin üçüncü kişilere olan borçları nedeniyle bu taşınmazlar hakkında haciz ve tedbir uygulanamayacak.
Yapım işine başlanılmasından itibaren 6 ay içinde kat irtifakının kurulmaması durumunda bu taşınmazlar hakkında haciz ve tedbirler uygulanacak.
Kanun kapsamındaki alanlarda ve parsellerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerince uygulamada bulunulması durumunda, yapım işini üstlenen müteahhitlerin payına düşen bağımsız birimlerin satışı, inşaatın ilerleme seviyesine göre ve idarenin iznine göre yapılabilecek.
Müteahhit, kendi payına düşen bağımsız birimlerin satışına izin verilmesi için idareye müracaat edecek. İdare, yerinde tespit yaparak veya yapı denetimi sisteminden kontrol ederek inşaatın tamamlanma oranını belirleyecek ve bu oranın yüzde 10'u altındaki oranda müteahhit payına düşen bağımsız birimlerin satışının yapılabileceğini ilgili tapu müdürlüğüne bildirecek.
Müteahhit payına düşen bağımsız birimlerin, inşaatın tamamlanma oranında veya bu oranın üstündeki bir oranda satışı için bütün maliklerin muvafakatı gerekecek.
Maliklere sözleşmeleri feshetme hakkı
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamındaki alanlarda ve parsellerde maliklerce anlaşma sağlanmasından sonra bir yıl içinde yeni yapının yapım işine başlanılmamışsa veya yapım işi belirli bir seviyede durdurulmuş ve en az 6 aydır inşai faaliyete devam edilmiyorsa sözleşmelerin feshi için hisseleri oranında maliklerin en az üçte iki çoğunluğuyla karar alınabilecek.
Bu kararla Çevre ve Şehircilik Bakanlığına başvurularak yeni yapının yapım işine başlanılıp başlanılmadığının veya yapım işinin projenin bitirilmesini gerektirecek seviyedeki ekip ve ekipmanla devam edip etmediğinin tespiti istenecek.
Belirtilen durumların tespiti halinde müteahhide 30 gün süre verilerek işe başlaması veya devam etmesi gerektiği, aksi takdirde bu sürenin bittiği tarihte sözleşmelerin resen feshedileceği bildirilecek.
Buna rağmen işe başlanılmaması veya devam edilmemesi durumunda, ayrıca ihtar çekmeye gerek kalmaksızın 30 günlük sürenin bittiği tarihte hak sahipleri ile müteahhit arasında imzalanmış olan gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri, ilgililerinin muvafakatı aranmaksızın resen feshedilmiş sayılacak.
Fesih tarihine kadar müteahhit tarafından hak sahiplerine yapılan kira yardımı ödemeleri hak sahiplerinden geri talep edilemeyecek.
Yıkılacak derecede riskli olan yapıların bulunduğu alanlarla kendiliğinden çöken veya zeminin kayması, heyelan, su baskını, kaya düşmesi, yangın, patlama gibi sebeplerle ağır hasar gören veya ağır hasar görme riski bulunan yapıların bulunduğu alanlarda dönüşüm uygulamaları, maliklerin ve ilgililerinin muvafakatı aranmaksızın Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca resen yapılabilecek.
Riskli yapıların listesi kapılarına asılacak
Riskli olarak tespit edilen yapıların listesi, bu yapıların kapısına asılacak ve ilgili muhtarlıkta iki gün süreyle ilan edilecek. Riskli yapı tespiti işlemi bu ilanla maliklere şahsen tebliğ edilmiş sayılacak.
Riskli yapı tespitlerine karşı maliklerce veya kanuni temsilcilerince iki gün içinde itiraz edilebilecek ve itirazlar 3 gün içinde teknik heyetler tarafından incelenip karara bağlanacak.
Yapıların Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilen süre içinde tahliye edilmesi mecburi olacak. Verilen sürede yapıların tahliye edilmemesi durumunda kilitli olan kapıları açmak veya açtırmak da dahil olmak üzere tahliye ve yıktırmaya yönelik iş ve işlemler, gerektiğinde kolluk kuvvetlerinin de yardımıyla yapılabilecek.
Tapuda yapılacak satış, devir, ipotek tesisi işlemleri ile tapu kaydındaki hakların ve şerhlerin terkini işlemleri de dahil bütün tapu ve kadastro işlemleri; yıkım ve yapıma ilişkin her türlü izin ve ruhsat iş ve işlemleri, diğer idareler nezdinde yürütülecek iş ve işlemler, maliklerin ve ilgililerin muvafakati aranmaksızın Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşüne göre yapılacak.
Uygulama yapılacak alanda bulunan kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlardan dönüşüm uygulamasına dahil edilecek olanlar ile özel mülkiyete tabi diğer bütün taşınmazlar, Bakanlığın talebi üzerine Hazine adına tescil olacak.
Yapılacak yeni yapılar için inşaat ruhsatı Hazine adına düzenlenecek ve hak sahiplerine haklarına karşılık gelecek bağımsız bölümlerin devri yapılıncaya kadar kat irtifakı ile kat mülkiyeti Hazine adına kurulacak.
Uygulama yapılacak alan sınırları içinde bulunan taşınmazlarla ilgili daha önce imzalanan gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri, bu sözleşmelerin taraflarının ve diğer ilgililerin muvafakatı aranmaksızın, uygulamaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yürütülmesinin uygun görüldüğü tarih itibarıyla feshedilmiş sayılacak.
Düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce ilan edilen riskli alanlarda ya da Bakanlıkça uygulamada bulunulan riskli yapıların bulunduğu parsellerde, gerekli şartların bulunması halinde daha önce kurulmuş olan kat irtifakı veya kat mülkiyeti, malikleri adına payları oranında tescil edilecek.
Yürürlük tarihinden önce ilgili idare veya yetkili kurumca onaylanmış ancak tescil işlemi tamamlanmamış parselasyon planlarında hesaplanmış düzenleme ortaklık payı kesintilerine göre yürütülen iş ve işlemlere iki yıl süreyle devam edilecek.