Öyle bir dönemki iş yapmayan yapandan daha çok kazanıyor. Üreten, istihdam sağlayan, risk alanlar enflasyona yenik düşerken, pasif yatırıma geçenler, üretmeyip istihdam yaratmayanlar daha çok karlı çıktı.
İnşaat sektöründe de durum böyle, ekonominin bütününde de...
Bunu en net biçimde vergi rekortmenleri listesine bakarak görebiliriz. Geçtiğimiz günlerde açıklanan 2022 yılı kurumlar vergisi rekortmenleri listesinde ilk 100’de tam 24 banka yer aldı. En çok vergi ödeyenlerin ilk 10 sırasında ise 7 banka var.
Üretimin değil, faizin kazandırdığını gösteren korkunç bir senaryo. Bu ülkede çok değerli iş insanlarımız gece gündüz çalışırken, milyonlarca insana istihdam sağlayıp ülke ekonomisinin kalkınmasında büyük bir katmadeğer oluştururken bankaların faiz getirisiyle daha çok kazanç elde etmesi çok üzücü bir tablo.
***
Yüksek enflasyon ve faiz ortamlarında yatırım, istihdam, büyüme sınırlı kalıyor. Yatırım yapmak yerine mevduattan daha kolay ve daha yüksek kazançlar elde etmek cazip geliyor. Yatırım yapmak isteyenler ise yüzde 60-70’leri bulan yüksek borçlanma maliyetleri nedeniyle daha temkinli davranıyor.
***
İnşaat sektöründe de durum benzer. Yüksek faiz nedeniyle konut yatırımcıları mevduata yöneldi. Konut ihtiyacı olanlar ise konut kredisi oranlarının ortalama yüzde 3’ün üzerinde olmasından dolayı krediye erişemiyor. Bu nedenle sektör daraldı, satışlar azaldı, üretim yavaşladı.
Konut üreticileri projelerini askıya aldı. Üretmeye devam edenler kendi öz sermayesiyle daha küçük montanlı işler üstleniyor. Konut üreticilerinin büyük bir kısmı ise pasif yatırıma geçti. İnşaat yapmak yerine arsa aldı.
Pasif yatırımlar, aktif inşaattan daha çok kazandırdı.
2 yıl önce arsa satın alıp inşaata başlayan ve elindeki tüm daireleri satan (hele ki temelden ucuza sattıysa) bir müteahhit inşaat yapmayıp arsasını elinde tutsaydı arsa değer artışından daha çok kazanç elde ederdi.
İşin özeti; arsa alıp hiçbir şey yapmayan müteahhit, inşaat yapan müteahhiten daha çok kazandı.
Üretenin değil üretmeyenin kazandığı bir piyasada herkes kaybeder. Üretim olmadığı için inşaat sektörüne tedarik sağlayan 200 alt sektör kaybeder. Beyaz yakalısından mavi yakalısına her kademede istihdam azaldığından çalışanlar kaybeder. Tapu harcı, ruhsat harcı, gelir vergisi ve daha birçok kalemde sektörden büyük vergiler toplayan devlet kaybeder.