Ekonominin 3 ana unsuru faiz, döviz ve enflasyon.
Ekonominin bu ana unsurlarından döviz-faiz ilişkisini timsah-yılan ilişkisine benzetebiliriz.
***
Ekonomi üzerindeki ABD baskısı ve ekonomimizin yeterince güçlü olmamasından kaynaklı olarak dolar 7 TL’yi gördü.
Merkez Bankası’nın elindeki döviz rezervi yeterli olmadığından ve bankaların likitide ihtiyacı karşılanamadığından döviz artışına yeterince müdahale edilemedi.
Merkez Bankası bunun üzerine faiz oranlarını artırarak piyasayı rahatlatmaya çalıştı. Faizdeki artış, dövizdeki artışı durdurup kısa süreli geriletse de reel piyasada nakit sıkıntısına neden olduğu için ekonomiye çok ağır bir yük bindirdi. Faizin artışı avantaj sağlamadığı gibi ekonominin ve üretimin yavaşlamasına neden olacaktır. Çünkü yüksek faizle hiçbir zaman üretim yapılamaz.
Faizdeki artış ile beraber yatırımcı faiz gelirlerine yönelir, üretim azalır ve enflasyon artar.
Döviz ve faizdeki artış piyasada çok yüksek bir enflasyona neden oldu. TÜİK’in açıkladığı verilerde ağustos ayı enflasyon oranı yüzde 17.90’a ulaştı. Market-Manava-inşaat malzemecilerine gittiğinizde enflasyonu bu rakamın çok daha üstünde görürsünüz.
***
Merkez bankasının yaptığı tüm müdahalelere rağmen döviz artışının önüne geçilemiyor. Merkez Bankası eylül toplantısında politika faizini 625 baz puan artırarak yüzde 17,75'ten yüzde 24'e yükseltti
Ak Parti döneminde tek seferde yapılan en yüksek faiz olması dikkat çeken bir nokta.
Merkez Bankası’nın faiz artışındaki asıl hedefi dövizi değil enflasyonu düşürmekti.
Dövizin artmasıyla beraber hammadde girdi fiyatları da arttı ve maliyetler oldukça yükseldi. Üretici ister istemez bu fiyatları tüketiciye de yansıttı. Merkez Bankası faiz artışıyla dövizi geriletmek, dolayısıyla hammadde girdi fiyatlarını düşürerek maliyetleri azaltmayı ve enflasyonu geri çekmeyi planlamıştı.
Ancak beklendiği gibi olmadı ne yazık ki. Merkez bankasının kararı ile halk olarak yılandan kaçarken timsaha yakalandık. Faiz kararından önce dolar 6.40’lardayken faizin artması ile 6 liraya kadar geriledi. Ancak dolar bugün yine 6.30’u geçti.
Yüksek faizli ve yüksek dövizli bir piyasa kaldı elimizde. Enflasyon da yükselmeye devam ediyor.
Nakit parası olanlar için faiz daha da cazip hale geliyor. Üreticinin maliyeti daha da artıyor. Maliyetler arttıkça satışlar zorlaşıyor.
***
İnşaat sektöründe durumlar daha da kötü. Kur farkından dolayı maliyetler yüzde 30’dan fazla arttı. Diğer sektörler maliyeti fiyatlarına yansıttı ama inşaatçılar zor piyasa koşullarından dolayı bu maliyetin 1 kuruşunu zam olarak yansıtamadı.
Faiz oranlarının yüzde 2,5 olmasından dolayı zaten kimse konut kredisi kullanamıyor. Hem satışların yavaşlaması hem de maliyetlerin artması sektörü oldukça zor durumda bıraktı.
Merkez Bankasının durumu inşaat sektöründen daha kötü. Faiz artırsa bir dert, artırmasa bir dert.
Dövizi yılana benzetirsek, faizi de timsaha; şimdi sormak lazım hangisi daha tehlikeli?
Yılan mı yoksa timsah mı?