Fahiş şekilde yükselen kira bedelleri sebebiyle ev sahibi ve kiracıl anlaşmazlıkları hiç gündemden güşmüyor. Kimi ev sahipleri, evi daha yüksek fiyatla kiraya vermek için tahliye davası açarken; kimi de yasal zam oranının yetersiz kaldığını düşünerek 5 yılı dolduran kiracısı için ‘Kira tespit davası’ açma yoluna gidiyor. Mülk saibi bu davayla ‘kira bedeli düşük kaldı, yeniden belirlensin’ diyor.
Geçmişte bu tip davalarda ev sahipleri genellikle yüzde 50-100 arasında zam ister, yani 5 bin TL olan kiranın 8 bin veya 10 bin TL olmasını talep ederdi. Ancak şu an işler çok değişti. Ev sahiplerinin zam talepleri dudak uçuklatıyor.
Bugünlerde açılan kira tespit davaları duyanları şok ediyor. Yeni kiralar için istenen rakamlar rekor seviyeye çıktı. Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre; ava dilekçelerinde; ‘günümüzün ekonomik şartları, Döviz Kurları ve enflasyondaki önemli yükseliş, paranın alım gücünün düşmesi ve ülkemizdeki sosyo-ekonomik gelişmeler’ gibi nedenler sıralanıyor; daha sonra yüzde 300'e ulaşan zamla yeni kira rakamının belirlenmesi talep ediliyor.
1.500 TL olan ev kirasının 6 bin TL'ye, 4 bin TL olan kiranın 14 bin TL'ye, 9 bin TL olan kiranın 25 bin TL'ye,, 8.500 TL olan iş yeri kirasının 30 bin TL'ye ulaşması talepleri gündeme gelenlerden sadece bazıları...
Konut sahipleri açtıkları davada istedikleri rakamı talep etme hakkına sahip, bu durumda bir üst sınır bulunmuyor. Fakat bu durum istediği rakamın kabul edileceği anlamını taşımıyor. Gayrimenkul hukuku uzmanlarının verdiği bilgiye göre, konuyla ilgili süreç şu şekilde işliyor;
- "Bilirkişi bölge rayicine bakıyor. Aynı tip ev ya da işyeri için kiralama işlemleri inceleniyor ve ortalama rakam belirleniyor. Bu rakam da çoğunlukla konut sahibinin dava dilekçesindeki talebinden düşük oluyor. Ardından yalnızca rayice göre değil ‘hakkaniyete göre’ karar veriliyor. Kiracı 10 seneden fazla orada oturuyorsa yüzde 20, 10 seneden az oturuyorsa yüzde 10 oranında hakkaniyet indirimi uygulanıyor. Örneğin 5 bin TL olan kira için 15 bin TL istenen bir örnekte; ortalama rakam 10 bin TL bulunup, indirimin ardından yeni kira bedeli 8 bin TL'ye düşebiliyor."
Kira tespit davalarının 2.5-3 sene sürdüğüne dikkat çeken hukukçular, taraflara uzlaşma tavsiyesinde bulunuyor. Fakat mevcut kira ile talep edilen arasındaki makas çok açılıyor ve uzlaşmak mümkün olmuyor. Diğer taraftan uzmanların verdiği bilgiye göre davanın sonuçlanmasının ardından konut sahibinin geçmiş dönem farkını isteme hakkı da bulunuyor.
Örneğin, 2 sene devam eden dava sonucunda, 2 bin TL olan kira 4 bin TL'ye yükseldiyse, bu 2 senenin farkı toplanıyor ve kiraya gelen zamlar da hesaplanarak toplam borç belirleniyor. Kiracının evden çıkması durumunda ise yalnızca oturduğu döneme ait farkı ödüyor.
Bugünün şartları için çok uygun görünmese de konut sahibi gibi kiracının da kira tespit davası açma hakkı bulunuyor: Bu durumda kiracı, ‘kiram bölge ortalamasından daha fazla indirim istiyorum’ diyebilmekte. Bugün mecbur kalarak yüksek fiyattan kiralama yapanların, gelecek senelerde bu haklarını kullanabilecekleri öngörülüyor.