Türkiye İhracatçılar Meclisinin (TİM) verilerine göre, 2016'da Türkiye’nin en çok ihracat yapan sektörü 23,9 milyar dolarla otomotiv oldu. Hazır giyim ve konfeksiyon da 17 milyar dolarla ikinci sırada yer aldı.

Türkiye’nin en çok ihracat yapan sektörleri sıralamasının zirvesinde aslında gizli bir iş kolu var: İnşaat. Ortada klasik anlamda yurt dışına satılan bir "mal" olmadığı için TİM’in sıralamasında yer alamasa da Türk müteahhitleri, 2016’da yurt dışında 25,6 milyar dolarlık hizmet satarak ihracat listesinin zirvesinde yer almayı hak ediyor. Üstelik dışarıda hayata geçirdikleri projelerde kullandıkları demir-çelik, çimento ve diğer inşaat malzemelerini de çoğunlukla Türkiye’den tedarik ederek ihracat rakamına dolaylı olarak gizli destek de veriyorlar.

New York merkezli uluslararası inşaat dergisi ENR (Engineering News Re-cord), her yıl Ağustos ayında "Dünyanın En Büyük 250 Yurt dışı Müteahhidi" listesini yayımlıyor. Bu listede şirketler kendi ülkeleri dışında elde ettikleri cirolara göre sıralanıyor. Kendi ülkelerinde elde ettikleri cirolarsa araştırmaya dahil edilmiyor. Kısaca liste, dünyanın en büyük inşaat ihracatçılarını gösteriyor. Şirketlerin 2016 yılında elde ettikleri gelirler üzerinden Ağustos 2017’de yayımlanan son listede, Türk şirketler oldukça dikkat çekici bir performansa imza attı. “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” listesinde önceki yıl 40 olan Türk şirketi sayısı, 46’ya yükseldi. Bu sayı ile Türkiye, 65 firma ile listede birinci sırada yer alan Çinin ardından dünyada ikinci sıradaki yerini korudu. Üçüncü sırada ise 43 firma ile ABD bulunuyor. Listede yer alan en büyük Türk şirketi yurt dışmda elde ettiği 3,2 milyar dolarlık ciroyla Rönesans İnşaat oldu. Dünya sıralamasında 38’inci sırada yer alan Rönesans’ı, 2,9 milyar dolarlık yurt dışı cirosuyla 42’nci sırada yer alan Polimeks İnşaat takip ediyor. Listede 72’nci sırada yer alan Enka İnşaat'sa 1,3 milyar dolarlık yurt dışı cirosuyla Türkiye'nin en çok inşaat ihracatı gerçekleştiren üçüncü şirketi.

TÜRKLERİN PAYI ARTIYOR

ENR listelerinde yer alan Türk şirketlerinin sayısı her yıl artıyor. Son 10 yıldır da Çin’in ardından listede en fazla şirketle temsil edilen ülke konumunu koruyor. Bu açıdan Türk şirketleri bir hayli başarılı. Üstelik toplam pazardan aldıkları pay da her yıl artıyor. Listedeki Türk firmalarının toplam pazar payı 201'te yüzde 3,8'di. Bu oran, 2014'te yüzde 4,3, 2015'te ise yüzde 4,6'ya yükseldi. 2016 rakamlarıyla hazırlanan son listede de yükseliş devam etti ve Türk şirketlerinin yurt dışı müteahhitlik pazarından aldığı pay, yüzde 5,5 olarak gerçekleşti. Türk müteahhitlerin bölgesel gelirlerdeki payı Avrupa'da bir miktar azalırken diğer ana pazarların tümünde artış gösterdi. Pazar payı, Ortadoğu'da yüzde 7,9'dan yüzde 9,1e, Asyada yüzde 5,5'ten yüzde 7’ye, Afrika'da yüzde 4,7'den yüzde 5,1'e yükseldi.

Türklerin payı her yıl artsa da global paylaşılan inşaat pastası son iki yıldır küçülüyor. Listede yer alan 250 şirketin yurt dışı cirolarının toplamı 2013’te 544 milyar dolar seviyesindeydi. Sonraki iki yıl yüzde 4,1 oranında küçülen toplam ciro, bu yılki listede de yüzde 6,4 gerileyerek 468 milyar dolara indi. Listeyi hazırlayan ENR bu durumu, "Düşük petrol fiyatları ile küresel ekonomik ve politik karışıklıklar, firmaların pazardaki risk ve getirilere temkinli yaklaşmasına yol açıyor” tespitiyle değerlendiriyor. Kendi şirketi Yenigün İnşaat da listede 206’ncı sırada yer alan Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün de Türk şirketlerinin performansından oldukça memnun. Yenigün,“Geçtiğimiz dönemde küresel ekonomik belirsizlik ler ve jeopolitik riskler büyük oranda artmış, düşen enerji fiyatları nedeniyle enerji ihracatçısı ülkelerde gerçekleştirilen yatırımlar ivme kaybetmiştir. En büyük pazarlarımızdaki olumsuz gelişmelere rağmen firmalarımızın toplam gelirden aldığı payı yükseltmiş olmaları çok büyük başarıdır" değerlendirmesini yapıyor.

Listede yer alan Türk inşaat şirketlerinin sayısı ve büyüme ivmesi hayli yüksek olsa da şirketlerin pastadan daha fazla pay almaları için daha alınacak çok yol var. Şirket sayısı bazında bakıldığında Türkiye, toplamda 46 şirketle temsil edilen Avrupa ülkelerinin toplamı kadar uluslararası oyuncuya sahip. Ancak bu durumun yanıltıcı bir iyimserlik yaratmaması gerekiyor. Çünkü 46 Avrupalı şirketin toplam pastadan aldığı pay 210 milyar dolarla yüzde 45'i buluyor. 46 Türk şirketi ise 25 milyar dolarlık iş hacmiyle sadece yüzde 5,5 oranında paya sahip. Listede sadece üç şirketle temsil edilen Fransa, pastanın yüzde 8,9'unu elinde bulunduruyor. 11 İspanyol şirketi ise yaklaşık 60 milyar dolarlık iş hacmine ulaşarak küresel pastadan yüzde 12,6 oranında pay alıyor. Listede iki şirketle yer alan Almanlarsa neredeyse 46 Türk şirketi kadar hacim yaratarak toplam pastadan yüzde 5 oranında pay alıyor. Dolayısıyla Türk şirketlerinin dünya pazarında daha sağlam bir yer edinebilmesi için şirket sayısının yanı sıra ölçeklerinin de büyümesi gerekiyor.

Küresel Yapı

ENR'a göre 2016'da 468 milyar dolara ulaşan yurt dışı inşaat pazarından en büyük payı yüzde 45 ile Avrupalı şirketler alıyor. Ülke bazında ise 65 şirket ve yüzde 21,1'lik payıyla Çin piyasayı elinde tutuyor. Listede 46 şirketle Çin'in ardından en çok şirketle temsil edilen ikinci ülke olan Türkiye ise pazardan yüzde 5,5 pay alıyor.

HIZLI YÜKSELİŞ

Türkiye, 46 şirketiyle ENR listesinde 65 şirketli Çin'in ardından en çok temsil edilen ikinci ülke. Ancak yurt dışında toplamda 25 milyar dolar ciro yapan 46 Türk şirketi, listenin zirvesinde yer alan İspanyol ACS, Actividades De Construccion Servicios şirketinden (32,5 milyar dolar) daha az ciro yapabiliyor. Dolayısıyla Türk şirketlerinin yurt dışında inşaat alanında ağırlıklarını artırmanın yolu ölçeklerini büyütmekten geçiyor. Halihazırda listede yer alan en büyük Türk şirketi olan Rönesans İnşaat, bu yönde en sağlam adımları atan şirketlerden. Rönesans Holding Başkanı Erman Ilıcak, her fırsatta hedeflerinin Avrupa'nın en büyük 10 şirketi arasına girmek olduğunu söylüyor. Erman Ilıcak'ın Rusya'da kurduğu şirketi, bugün üç kıta ve 23 ülkede faaliyet gösteriyor. Ancak Ilıcak, bu hedefine daha hızlı ulaşabilmek için yeni şirket alımları yapmaktan geri durmuyor. 2017'de 5 milyar dolar ciro hedefleyen Ilıcak, son dört yılda Avrupa'da yaptığı şirket alımları için 200 milyon euro yatırım yaptı.

2013'te AvusturyalI Alpine'nin İsviçre iştiraki Hergiswil ve Alman Heitkamp bünyeye katıldı. 2015'te ise Avrupa operasyonunu taçlandıran hâmle geldi. Rönesans, 139 yıllık HollandalI inşaat şirketi Ballast Nedam NV'nin yüzde 19,9'unu satın aldı. Ilıcak, bir yıl içinde Ballast Nedam'daki hisse oranını yüzde 99,8'e çıkardı ve hâkimiyeti ele geçirdi. Bu şirketler özellikle altyapı konusunda uzamanlaşmış şirketler. Erman Ilıcak, satın almak için bu şirketleri tercih etmelerinin sebebini bina müteahhitliğinde sahip oldukları bilgi birikimine altyapıyı da eklemek olduğunu söylüyor. Ilıcak, "Almanya ve İsviçre'de satın aldığımız şirketler finansal olarak zorlandıkları bir dönemdeydi. Hollanda'da aldığımız şirketinse kendine özgü sorunları vardı. Bizden önce aldıkları altyapı işlerinden büyük zararlar etmişlerdi. Biz de şirketi en zor günlerinde satın alıp iflastan kurtardık" diyor. Şimdilerde ise satın alman şirketlerin tam performansla faaliyet gösterebilmesi için Rönesans'a entegre edilmeleri süreci devam ediyor. Rönesans'a katılan şirketler, henüz tam potansiyeline ulaşmamasına rağmen 2016'da ulaştıkları toplam ciro 1 milyar euro'yu buldu. Erman Ilıcak'ın hedefindeyse bu rakamı 2,5 milyar euro'ya çıkarmak var. Bu gerçekleştiğinde Rönesans, Avrupa'da ilk 10 şirket arasına girme hedefine bir adım daha yaklaşmış olacak. 

İnşaat İhracatçıları

ENR'nin dünyanın en büyük 250 yurt dışı müteahhidini sıraladığı listede 46 Türk şirketi yer alıyor. Yurt dışında toplamda 25 milyar dolar ciro yapan Türk şirketleri global pazardan yüzde 5,5 oranında pay alıyor. İşte Türkiye'nin en büyük 15 inşaat ihracatçısı...