Yenigün İnşaat’ın sahibi Mithat Yenigün, İstanbul, Etiler’de IC İçtaş İnşaat ile ortaklaşa kullandıkları ofiste, şirketinin son birkaç yıldır yoğunlaştığı Afrika seferini büyük bir heyecanla anlatıyor. Aziz Yıldırım başkanlığında 19 yıl boyunca Fenerbahçe yöneticiliği yapan 72 yaşındaki Yenigün, geçen yıl Ali Koç’a kaybettikleri seçimin ardından bütün enerjisini inşaat işlerine ayırdı. Bir yandan şirketi Yenigün İnşaat ile Sahraaltı Afrika’ya yayılmaya çalışıyor diğer yandan Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı sıfatıyla inşaat sektörünün son aylarda yaşadığı zor dönemden en az hasarla çıkmasını sağlayacak projeler üzerinde kafa yoruyor.

Forbes Dergisi'ndeki habere göre; Sahraaltı Afrika’ya odaklanma stratejisi esasında koşulların zorladığı bir hamle. Türk müteahhitlerinin 1972’de Libya’da iş yapmasıyla başlayan yurtdışı faaliyetleri beş yıl önce yıllık bazda rekor kırarak 30 milyar dolara ulaşmıştı. Rusya, Libya, Irak ve Kuzey Afrika ülkelerinin aslan payını aldığı bu rakam, 2016’da 13 milyar dolara kadar geriledi. Bu tabloda, Libya ve Irak’ta yaşanan savaş ile Rusya-Türkiye arasındaki politik krizde başroldeydi. Ana pazarlarını aynı anda kaybeden inşaatçılar için işler, petrol fiyatlarının düşmesiyle daha da kötüye gitti. Son yıllarda gözde pazarlar haline gelen Tunus ve Cezayir gibi Kuzey Afrika ülkeleri de petrol fiyatlarındaki düşüşün ardından inşaat projeleri için ayırdıkları bütçeleri azalttı. Bütün bu olumsuzluklar" birleşince Türk müteahhitlerinin yurtdışmda imzaladığı proje tutarı 2016’da 10 yılın en düşük seviyesine geriledi.

TMB’nin verilerine göre Türk inşaatçıların 1972’den bugüne kadar 123 ülkede üstlendikleri 9 bin 600 projenin toplam tutarı 380 milyar doları buluyor. Ancak bu rakamın içinde Sahraaltı Afrika’nın çok önemli bir ağırlığı hiçbir zaman olmadı. Bu durumun en temel sebebiyse Rusya, Libya ya da Irak gibi çok daha alışkın oldukları pazarların sektöre yeterli gelmesiydi. Ancak buralardaki kayıplar, Türk inşaatçıları yeni pazarlar aramaya itti ve ana gündem olarak Sahraaltı Afrika ön plana çıktı. Bu bölge fînans ve lojistik altyapısı olarak oldukça geri seviyede. Ayrıca sık sık yaşanan iç savaşlar ve ülkelerin genel politikalarının liderle birlikte değişmesi geleneği önemli risk faktörleri. Ancak mevcut faaliyet alanlarında yaşanan olumsuzluklar, Türk müteahhitlerinin “rahatlarını bozarak” Sahraaltı’na adım atmalarına yol açtı.

Mithat Yenigün, Sahraaltı Afrika’ya yapılan bu çıkarmanın öncülüğünü yapan en önemli iş insanlarından. Son beş yılda Afrika’yı ülke ülke gezen Yenigün, şimdilerde Kamerun’u üs edinmiş durumda. Bu ülkede 50 bin kişilik bir stadyum ve spor salonları inşa ediyor. Kamerun’un 2019 Afrika Uluslar Kupası’nm ev sahipliği hakkı birkaç ay önce altyapı yetersizliği gerekçe gösterilerek iptal edilse de Yenigün, inşa ettiği ve toplamı 250 milyon doları bulan projeleri zamanında teslim edecek.

Engineering News Record’un her yıl kendi ülkesi dışında en çok iş yapan müteahhitlerini sıraladığı 250 şirketlik listede Yenigün, 2018’de 206’mcı sırada yer almıştı. 2017 verileriyle hazırlanan son listede Yenigün İnşaat’m toplam cirosu 280 milyon dolar, yurtdışı cirosu ise 170 milyon dolar olarak kayda geçti. Bu yıl da ENR’m listesinde yer alacaklarından emin görünen Yenigün, 2018’de elde ettikleri 250 milyon dolar cironun çok büyük bir kısmının Sahraaltı Afrika’dan geldiğini söylüyor.

Afrika’dan gelen bu rakam artmaya da devam edecek. “Şu anda Afrika’da sadece Kamerun’daki bu projemiz var ama bakmaya devam ediyoruz” diyen Yenigün’ün hedefinde birden çok ülke var. Senegal bunlardan. Bu ülkede demiryolu ve karayolu ihalelerine teklif veren Yenigün, ihalenin sonuçlanmasını bekliyor. Dört yıl önce Gana’da kurdukları iş ilişkisi de bu yıl 200 milyon dolarlık bir kontratla taçlanabilir. Yenigün’ün 2014’te Gana’da kültür merkezi ve yol projesi için görüşmeler yaparken ülke yönetiminin ekonomik dengesizlikler nedeniyle IMF ile anlaşma imzalaması, görüşmeyi yarıda bırakmış. Çünkü Yenigün’ün üstlenmek üzere görüştüğü işler, IMF’nin öncelikli projeler listesine girememiş. Dört yıl sonra Gana Hükümeti bu projeleri raftan indirmeye karar verince Yenigün ile yarım kalan görüşmeleri yeniden başlatmışlar. “Gana’da ve Gabon’da almak istediğimiz işler var. Görüşmeler yapıyoruz. Fildişi ve Kenya’da henüz somut bir şey olmasa da ilişkiler kurmaya çalışıyoruz. Bütün Afrika’yı dolaşıyoruz diyebilirim” diye özetliyor bu yılki Afrika gündemini.

Yenigün İnşaat, Sahraaltı Afrika’da büyük oynayan tek şirket değil. İstanbul’da Avrasya Tüneli’ni inşa eden Yapı Merkezi, Etiyopya’da aldığı demiryolu işini bitirmek üzere. Tanzanya’da yine demiryolu ihalesi alan Yapı Merkezi özelikle altyapı projelerinde Afrika’da ağırlığını artırmaya devam ediyor.

Summa İnşaat da Ruanda, Kongo, Ekvator Gi-nesi, Senegal ve Nijer’de 10’un üzerinde proje üstlenmiş durumda. Eser İnşaat ise Nijerya ve Kamerun’da yol projeleri yapıyor.

Türklerin Afrika’da kalıcı bir şekilde yer alabilmek için alt etmeleri gereken önemli bir rakipleri var: Çinliler. Dünyanın en büyük yurtdışı müteahhitleri listesinin hem şirket sayısı hem de kontrat büyüklüğü olarak en güçlü ülkesi, son 10 yıldır Afrika’da oldukça aktif. Mithat Yenigün, arkalarına, Çin devletinin teşvik ve desteklerini alan Çinli şirketlerle rekabet edebilmek için bütünlüklü bir devlet desteğine ihtiyaçları olduğunu söylüyor. Yenigün, bu ülkelerde finansman büyük bir sorun olduğu için “mal takası” gibi farklı ödeme modelleri geliştirilebileceğini vurguluyor. “Örneğin” diyor, “Aldığımız projelerin hak edişlerini karşılamak için MTA, Afrika’da maden ocakları işletebilir. Ya da yapacağımız bir LNG tesisinin işletmesini TPAO üstlenebilir.”

Türk müteahhitleri 2018’de yurtdışmda 19,9 milyar dolarlık iş aldı. Rusya ile ilişkilerin normalleşmesi ve Libya’daki projelerin yeniden başlayacağına dair alınan güçlü sinyaller, bu rakamın 2012 ve 2013 yıllarında zirveye ulaştığı 30 milyar dolar seviyesine doğru yeniden yükseleceğini gösteriyor. Ancak Mithat Yenigün, sıklıkla son beş yılda Sahraaltı Afrika ülkelerinde kurdukları iş ilişkilerini ve bağlantıları kaybetmemeleri gerektiğine vurgu yapıyor. “Ancak o zaman Sahraaltı Afrika, Türk müteahhitleri için kalıcı pazarlardan birine dönüşebilir” diyor. O

Türkler Afrika'da

Türk müteahhitlerinin Sahraaltı Afrika’da imzaladığı anlaşmalar 2017’de 3,7 milyar dolarlık büyüklükle zirveye çıktı. Geçen yılın ilk 11 ayında ise bu rakam 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.