Deprem tehdidi karşısında kamusal ve bireysel önlemlerin hızla hayata geçirilmesi gereken bir süreci yaşıyoruz. 1999'da büyük acılara yol açan Marmara depreminin ardından, ülkemizin pek çok bölgesinde, topraklarımızın deprem hattı üzerinde olduğunu hatırlatan yüzlerce sarsıntı yaşanıyor ve 75 milyon yapının yenilenmesi gerekiyor. Bu alanda Türkiye'nin en aktif kurumu olan TOKİ, 286 bin 500 konutu kapsayan farklı ölçeklerdeki kentsel dönüşüm projelerine hız vererek sürece katkısını artırıyor

Son 15 yılda ürettiği konut sayısı 800 bine ulaşan Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), dar ve orta gelir düzeyindeki vatandaşları ev sahibi yaparken, mutlaka kalite prensibi ile inşa ettiği yapı ve donatılarla, depreme karşı güvenli yaşam alanları kuruyor. 2014’te yenilediği üretim disiplinlerini tüm yeni projelerine yansıtarak şehirlere model olan uygulamalarla nitelikli bir yapı stoku oluşturan TOKİ, insanı merkeze alan sürdürülebilir şehirlerin kurulmasına öncülük ediyor.

Şehirlerin riskli yapı ve yerleşimlerinde, konut inşasından çevre ve altyapı düzenlemelerine çok boyutlu bir yenileme sürecini yürüten TOKİ, “deprem tehdidini” esas alan bir planlama doğrultusunda, özellikle deprem kuşakları üzerindeki yerleşimlerde Türkiye’nin en kapsamlı kentsel dönüşüm projelerini hayata geçiriyor. Bu doğrultuda TOKİ’nin toplam proje üretimlerinin yüzde 36 bin kentsel dönüşüm çalışmaları oluşturuyor.

KONUT STOKU YENİLENİYOR

17 Ağustos 1999 yılında Marmara Bölgesinde yaşanan ve 17 binden fazla kişinin ölümüne, 24 bin kişinin yaralanmasına neden olan depremde, resmi verilere göre 285 binden fazla ev ile 43 bine yakın iş yeri çeşitli şekillerde hasar gördü veya yıkıldı. Bölgenin nüfus yoğunluğu nedeniyle 16 milyona yakın insanı doğrudan etkileyen bu afet, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleşmesini ve bu konuda alacağı önlemleri yeniden gözden geçirmesine neden oldu.

Deprem olasılığının sürekli gündemde olduğu ülkemizde, kaçak ve sağlıksız inşa edilmiş binaların ortaya çıkardığı riskli yapı stokunun fazlalığı, kentsel dönüşümü, yapılaşma olgusunun merkezine taşıdı. Yerel yönetimlerle birlikte yürüttüğü çalışmalarla afetlere karşı riskli ve yapı ömrünü tamamlamış konut stokunu yenileyen TOKİ, bugüne dek dönüşüm alanlarında ikamet eden 1 milyondan fazla kişiye yenilediği konutlar ile güvenli yapılarda güvenli yaşam imkanı sunuyor. TOKİ, 2002- 2017 (ilk 6 ay) arasında yaklaşık 800 bin konut inşa etti. Yerel yönetimlerle işbirliği içinde yürütülen kentsel dönüşüm programları kapsamında, tamamlanan, inşası süren ve inşa hazırlık aşamasında olan toplam 286 bin 500 konutluk 191 kentsel dönüşüm projesi başlatıldı. Söz konusu projeler içinde yer alan 68.254 konut tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi, 218.246 konutun inşa süreci devam ediyor.

TOKİ Başkanı M. Ergün Turan “Kentsel dönüşüm bir zorunluluk”

TOKİ Başkanı M. Ergün Turan, İdare olarak kentsel dönüşüm alanında tüm paydaşların farklı bir bilinç ile konuya yaklaşmaları gerektiğini belirterek, mevcut depremsellik ve yapı stoku dikkate alındığında, dönüşümün tümüyle zorunluluk olduğunu vurguladı. Turan şunları söyledi: “Son olarak Ege’de yaşadığımız 6.6 büyüklüğündeki deprem, kentsel dönüşüme dair beklentileri tartıştığımız bir dönemde, vatandaşlara, kamu kuramlarına, sektörümüze kritik bir olguyu can güvenliğini’ tekrar hatırlattı. Bölgedeki az katlı yapılaşmanın avantajıyla az zararla atlatılan bu deprem, hepimiz biliyoruz ki başta İstanbul olmak üzere diğer risk alanlarında gerçekleşseydi sonuç aynı olmazdı. Burada farklı bir bilinç gerekiyor. Kâr amacı gütmeyen bir kurum olarak, bu anlayışla Türkiye’nin en büyük kentsel dönüşüm hareketini yürütüyoruz ve bir kez daha çağrı yapıyoruz. 7.5 milyon riskli yapıyla, kentsel dönüşüm konfor ve kazanç aracı değil, zorunluluktur. Vatandaşlar, yerel yönetimler, müteahhit firmalar, herkes bu bilinçle fedakârlık yapmak zorundadır. Hiçbir kazancın, konforun, insan canından üstün tutulmaması gereken bir süreci yaşıyoruz.”

“Sahada aktif çalışıyoruz”

TOKİ üretimlerinin yüzde 36’lık önemli bölümünün 1.dereceden 5.derece deprem kuşakları öncelikli olacak şekilde projelendirildiğini hatırlatan Başkan Turan, TOKİ’nin sahada özellikle vatandaşlarla irtibat içinde etkin bir süreç yürüttüğünü söyledi.

Turan şöyle devam etti: “TOKİ’de tüm uzman ekiplerimizle kentsel dönüşüm sahalarındayız ve son derece aktif bir çalışma süreci içindeyiz. Ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan dezavantajlı olarak anılabilecek yerleşimlerde bulunan vatandaşlarımız, çevresiyle uyumlu nitelikli bir sosyal çevrede yaşamayı arzu ediyor. Dönüşüm alanlarında vatandaşlarımızı birebir dinliyoruz. Onların beklentilerini, taleplerini projelere yansıtmaya çalışıyoruz.

TOKİ GÜVENCESİ

Rızaya dayalı “yerinde dönüşüm” anlayışıyla ve en önemlisi  TOKİ  güvencesi ile vatandaşlarımıza önemli imkanlar sunuyoruz ve bu sayede yüzde 85’lere varan uzlaşma oranlarıyla çok başarılı sonuçlar alıyoruz. Milletimiz, güvenli yapılarda, daha güzel şehirlerde yaşamaları için ortaya koyduğumuz samimi gayreti görüyor ve takdir ediyor.”

6.6 MW MUĞLA-BODRUM

Muğla'nın Bodrum ilçesi ile Yunanistan'ın Kas Adası arasında gerçekleşen Ege Denizi merkezli 6.6 şiddetindeki deprem, iki can kaybı ve yaklaşık 300 yaralıyla, büyüklüğüne rağmen az zararla atlatılmış bir deprem olarak kayıtlara geçti. İki, üç katlı yapılanma avantajıyla depremi yaşayan bölgedeki bu şiddetli kırılma, bir kez daha dikkatleri başta İstanbul olmak üzere kentsel dönüşümün zorunlu olduğu riskli alanlara yöneltti.

Bilim insanları, aynı ve hatta daha yüksek şiddette bir depremin İstanbul’da gerçekleşme beklentisini hatırlatırken, Ege'deki deprem, alınacak tedbirlerin ve hızlı bir yenilenmenin önemini bir kez daha ortaya koydu. 1999 Marmara Depremi sonrasında uygulamaya konan Yapı Denetim Kanunu ile binaların deprem açısından denetimi yoğunlaşsa da, Türkiye'deki yaklaşık 20 milyonluk yapı stokunun halen yaklaşık 7.5 milyonunun yenilenmesi veya güçlendirilmesi gerektiği hesaplanıyor. Kamusal çabalar kadar bireysel çabalarla da can kaybının önlenebilecği bu süreçte, yönetimler vatandaşlara çağrıda bulunarak, kentsel dönüşümü öncelikle can kaybının önüne geçecek güvenli bir yaşamın en önemli adımı olarak görmeleri konusunda uyarıyor.

GÜVENLİ YAPILAR GÜZEL ŞEHİRLER

Yenilediği kurumsal vizyonunda deprem ve kentsel dönüşüm hedef ve uygulama yöntemlerini tanımlayan TOKİ, “insan odaklı” bir yaklaşımı yansıtan “Güvenli Yapılar Güzel Şehirler Projesi” ile dönüşüm süreçlerini çok boyutlu olarak şekillendirdi. Bu doğrultuda kentsel dönüşüm projelerinin uygulandığı alanları pek çok disiplin altında analiz eden TOKİ, tüm uygulamalarını, yerleşimlerin fiziki koşulları ile birlikte bölge sakinlerinin ekonomik, sosyal, kültürel yapısı ve güncel beklentilerini esas alarak şekillendiriyor. Gecekondu, kaçak yapılaşmış, depremsellik veya düşük yaşam kalitesi riski taşıyan alanların şehirlere yeniden kazandırılması hedefiyle yürütülen çalışmalarla nitelikli konutlar üretilirken, benzeri bölgelerin oluşması da önleniyor.

72.5 MİLYON METREKAREDE DÖNÜŞÜM 

Deprem riski yüksek alanlara öncelik verilerek 54 şehirde projelendirilen 191 kentsel dönüşüm çalışması, yerel yönetimlerle işbirliği içinde Türkiye genelinde toplam 72.5 milyon metrekarelik alanda yürütülüyor. Türkiye’nin farklı bölgelerinde yerel yönetimlerle işbirliği içinde sürdürülen ve TOKÎ’nin 2014 yılında yenilediği üretim yaklaşımlarını yansıtan örnek uygulama niteliğindeki kentsel dönüşüm projeleriyle, şehirlere “model” olan yapı ve yerleşimler oluşturuluyor. Öte yandan, ticaretten sanayiye Türkiye ekonomisinin can damarı olan şehirler ve ekonominin dinamosu olan yerleşimler, bu gerçeklik dikkate alınarak kapsamlı bir planlama süreci doğrultusunda projelendiriliyor. Başta büyükşehirler olmak üzere, olası bir depremde ülke ekonomisinde tahribata yol açabilecek üretim merkezli yerleşimlerde, mekân kalitesi düşük alanlara öncelik veriliyor. 2014’te “İstanbul Öncelikli Kentsel Dönüşüm Alanları” uygulama sürecini başlatan TOKİ, şehrin riskli alana sahip ilçelerinde farklı ölçekte dönüşüm projeleri yürütüyor. İstanbul’da 13 ilçede farklı ölçekte 17 proje yürüten TOKİ, 5 milyon metrekarelik (500 ha.) alanda yürüttüğü 15 bin konutluk projeleri 2019 sonuna dek tamamlamayı öngörüyor.

İSTANBUL BEYOĞLU SÜTLÜCE

TOKİ ve belediye işbirliğiyle İstanbul’un örnek kentsel projelerinden biri Beyoğlu Sütlücede hayata geçiriliyor. Bölgenin 2012’de Riskli Alan ilan edilmesinden sonra başlayan çalışmalar, genel konut ti-polojisi plansız gelişmiş, kısmen tapusuz ve büyük oranda ruhsatsız binalardan oluşan bölgenin yenilenmesini kapsıyor. İki etapta tamamlanacak olan projenin ilk etabında, 398 konut, bir cami ve kültür evi ile 20 günübirlik ticari birim yer alıyor. Fiziki ve sosyal dokusu esas alınarak çok boyutlu tasarlanan proje, yaya öncelikli bir plan içinde kurgulandı.

"TEDBİR ALMAKLA MÜKELLEFİZ" 

AHMET MİSBAHDEMİRCAN : BEYOĞLU BELEDİYE BAŞKANI

"Beyoğlu’nun mevcut yapı stoku İstanbul genelindeki çarpık yapılaşma ve güvensiz yapılarla paralellik gösteriyor. Deprem realitesini ve olası sonuçlarını göz önünde bulundurmak ve tedbir almakla mükellefiz. En önemli vazifemiz, vatandaşımızın can güvenliğini sağlamak. Mevcut yapı stoklarını, konforlu, estetik, modern ve mimari üslubu olan yapılarla değiştirmemiz gerekiyor. Kentsel dönüşüm, bize bu imkânı veriyor. Beyoğlu'nda devam eden birçok dönüşüm projemiz var. Bu dev projeler tamamlandığında her şeyden önemlisi insanımız depreme karşı güvenli konutlarda yaşayacak Kentsel dönüşümde en hassas olduğumuz konu, sosyal dokuyu muhafaza etmektir. Biz buna "Yerinde Dönüşüm" diyoruz. Bu kapsamda Ûrnektepe bölgesindeki kentsel dönüşüm projemizi TOKİ ile birlikte gerçekleştiriyoruz. Yerinde dönüşüm anlayışıyla yürütülen projede bakkalı, fırını, camisi, semt konağı, sosyal imkânları ve yeşil alanlarıyla mahalle kültürü ve sıcaklığını yaşatmak istiyoruz. "Kapalı site" anlayışından uzak, mahalle hayatının bütün canlılığıyla yaşandığı sosyal dokuyu korumayı hedefliyoruz. En önemlisi ise yapı kalitesi yükselmiş, deprem tehlikesinden uzak, daha güvenli ve kaliteli bir yaşamın Örnektepe sakinleri için tasarlanmış olması."

VAN ERCİŞ

2011 yılında gerçekleşen deprem sonrası büyük yıkım yaşayan Van ve Erciş ilçesi, afet sonrasında Bakanlar Kurulu kararı ile "Riskli Alan" ilan edildi. Bu karardan sonra gerçekleştirilen çalışmalarda TOKİ, kentsel dönüşüm alanında 675 hak sahibine ait toplam 312 adet yapıyı yıkarak, 407 dükkan ve 48 ofis yapımı içirf çalışmalar yürütmeye başladı. Yapım ile birlikte Vinci Etap projesinin toplam maliyetinin 210 milyon TL'ye ulaşacağı öngörülüyor.

UŞAK TABAKHANE

Kentin Tabakhane bölgesinde gerçekleştirilen proje kapsamında, 216 konut yapımı tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi. Kalan alanda ise toplam 1.051 konut, 923 ticari birim, 24 derslikli bir ilköğretim okulu, T4 sağlık ocağı ve 750 kişilik cami uygulaması bulunacak. İnşaat çalışmalarının devam ettiği projenin yatırım maliyeti yaklaşık 450 milyon TL. BİNGÖL MERKEZ İNÖNÜ MAHALLESİ Kentsel dönüşüm projesi kapsamında alanda 277 yapı ve 516 taşınmazın yıkımı gerçekleştirildi. Yaklaşık yatırım maliyeti 180 milyon TL olan proje kapsamında iki etapta toplam 1333 konut üretildi. Vinci Etapta 713 konut, bir cami ve Karayolları 84'üncü Şube şefliği tesisleri ile ilgili çalışma yapılırken, 2’nci Etap çalışmalarında 620 konut, 32 derslikli ilköğretim okulu ve bölge dışında bir terminal binasının inşaatı gerçekleştirildi.

ERZİNCAN MERKEZ ÇARŞI İNÖNÜ

İki etaplı proje kapsamında tüm alanda toplamda 1.748 konut, 470 dükkan ve bir butik otel yapılması planlanıyor. Kentsel tasarım projesi, Vinci Etap Merkez Çarşı, Dörtyol Çarşı ve Bedesten Çarşı alanlarını içerecek. Etabın öngörülen maliyeti yaklaşık 100 milyon TL. 2'nci Etap konutları için toplam hak sahibi sayısı ise 2.959.

KENTSEL DÖNÜŞÜM PROGRAMI 

TOPLAM KONUT ADEDİ 794.352

TOPLAM KONUTLARIN İÇERİSİNDEKİ SOSYAL KONUT ADEDİ 675.491 (% 86.05)

SOSYAL KONUTLAR İÇERİSİNDEKİ AFET KONUTU ADEDİ 37.734 (%4.81)

KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDAKİ KONUTLAR 286.500 (% 36,06) 38

BİN AFET KONUTU

TOKİ, deprem mağdurlarının acil barınma ihtiyaçlarını karşılamak için yaklaşık 38 bin Afet Konutu inşa etti.

Topraklarının yüzde 42 si birinci derece deprem kuşağında yer alan ülkemizde, farklı dönemlerde yaşanan depremler büyük yıkımlara yol açtı. Zarar gören vatandaşların acil barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında TOKİ, sosyal konutun yanı sıra afet bölgesi konut üretimlerinde de aktif çalışma yürütüyor. Doğal afetlerden zarar gören bölgelerde konut inşası ve alt yapı düzenlemelerini gerçekleştiren TOKİ, afet yönetimi ve yeniden yapılandırma faaliyetlerine 1992 yılında yaşanan Erzincan depremi ile başladı. TOKİ, 2017 yılına kadar Tür kiye’nin çeşitli bölgelerinde ve yurt dışında 132 proje kapsamında 37.734 afet konutu inşa etti. Kurum afet mağdurları için, Akdeniz Bölgesinde 145, Marmara Bölgesinde 1.146, Karadeniz Bölgesinde 2.288, Ege Bölgesinde 1.910, İç Anadolu Bölgesinde 998, Doğu Anadolu Bölgesinde 25.264 ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 1.363 konut inşa etti. TOKİ, Türkiye dışında afete maruz kalan ülkelerde ise 4.620 konutun yanı sıra hastane, okul gibi farklı ihtiyaçlara yanıt veren sosyal tesisler yaptı.

BARINMA VE SOSYAL İHTİYAÇLARA ÇÖZÜM

TOKİ, konutun yanı sıra deprem sonrası bölgede yaşayan nüfusun sağlıklı bir sosyal hayat sürebilmesi için eğitim, sağlık ve ticarete yönelik yapılar da inşa ediyor. Ayrıca altyapı çalışmaları ile yeniden düzenlenen bu bölgeler, şehircilik açısından daha sağlıklı bir yapıya kavuşturuluyor. Bu yaklaşımla en kapsamlı projeyi 201 l’de Van Erciş depreminde hayata geçiren TOKİ, deprem sonrası oluşan acil barınma sorununu çözmek amacıyla 1 ayda afet konutlarının temelini atarak, 17.772 konutu 10 ay gibi kısa bir sürede tamamladı. Konutun yanı sıra ticaret merkezi, okul, cami ve sağlık merkezi gibi sosyal donatılar ve altyapı düzenlemeleriyle yerleşim adeta yeniden inşa edildi.

YAPI DENETİMİNDE TİTİZ ÇALIŞMA

Titiz bir planlama süreci içinde projelendirilen yapı ve yerleşimler, TOKİ kontrolörlerince sıkı bir tekni denetime tabi tutuluyor. Binalar, deprem performansı en yüksek inşaat çözümlerinden biri olan Tünel Kalıp Sistemi ile inşa ediliyor. İlgili diğer kuramlarla işbirliği içerisinde, afetlerden etkilenen bölgelere teknik yardım sağlamayı sürdüren TOKİ, özellikle doğal afetlere karşı yüksek dayanıklılık gerektiren alanlarda, projelendirme ve uygulamaların, topografyaya uygun standartlarda geliştirilmesini sağlıyor.

"GÖLCÜK CAZİBE MERKEZİ OLACAK"

1999 depreminde büyük zarar gören Gölcük'ü ziyaret eden TOKİ Başkanı M. Ergün Turan, yapısal riskleri ortadan kalktığında, ilçenin sahip olduğu doğal güzellikleri, sahili ve ekonomik potansiyeli ile bir cazibe merkezi olacağını belirtti. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Başkanı M. Ergün Turan, 17 Ağustos 1999 yılında gerçekleşen Marmara depreminin merkezi olan ve büyük zarar gören Gölcük’te yürütülen çalışmaları inceledi; Gölcük esnafı ve vatandaşlar ile bir araya gelerek, çalışmalara dair beklentilerini dinledi. Türkiye’nin büyük bölümünün deprem kuşakları içinde olduğunu ve bilimsel verilerin özellikle Marmara’da yeni bir depremi işaret ettiğini hatırlatan Turan, kentsel dönüşümün bir zorunluluk olduğuna vurgu yaptı. Turan,"Bölgedeki yapıların deprem açısından daha güvenli hale getirilmesi için kentsel dönüşüm zorunluluktur" dedi.

Gölcük’te Sivritepe Mahallesinde 540 konutluk kentsel dönüşüm projesine başladıklarını belirten Turan, “Sahilde bulunan Deniz Evler Mahallesinde uygulayacağımız kentsel dönüşüm projemizin uygulama alanlarını inceledik. Şu an kamulaştırma ve imar çalışmalarımız devam ediyor. Gölcük esnafımızla ve vatandaşlarımızla yaptığımız sohbetlerde, kentsel dönüşüme olumlu baktıklarını gördük. Vatandaşlarımız daha güvenli ve sosyal çevresi ile uyumlu yapılarda yaşamak istiyor. İdare olarak vatandaşlarımızın beklentilerine hassasiyetle yaklaşıyoruz, taleplerini dikkate alarak planlama yapıyoruz. Gölcüku bir cazibe merkezi haline getirmek için projelerimizi en kısa * sürede tamamlayıp teslim edeceğiz” dedi.

CAZİBE MERKEZİ

Gölcük’ün özellikle sahili ve doğal güzellikleriyle sosyal ve ekonomik açıdan önemli potansiyelleri bulunduğuna dikkat çeken Turan,“Bölgedeki yapıların deprem açısından daha güvenli hale getirilmesi için kentsel dönüşüm zorunluluktur. Yapısal riskleri ortadan kalktığında, Gölcük sahip olduğu doğal güzellikleriyle, sahili ile ve ekonomik potansiyeli ile tam bir cazibe merkezi olacaktır. Bu güzide ilçemiz, ülkemiz ekonomisinin can damarı olan bölgelere yakınlığı ve buralara olan güçlü bağları ile bir sayfiye alanı olarak da mevcut değerini artıracaktır.”

ÖNCELİK DEPREM KUŞAKLARINDA

Yerel yönetimlerle işbirliği içinde Türkiye’nin en büyük kentsel dönüşüm hareketini yürüttüklerini hatırlatan TOKİ Başkanı M. Ergün Turan, “Deprem kuşaklarıyla ülkemiz maalesef her daim deprem tehdidi altında olan bir coğrafyada. Deprem riskine rağmen maalesef riskli yapı stokumuz da aynı şekilde yüksek. Bu nedenle İdare olarak yürüttüğümüz kentsel dönüşüm çalışmalarında önceliği deprem kuşaklarındaki yerleşimlere veriyoruz. Gölcük’te daha önce yaşadığımız acıları tekrar yaşamamak için, tüm çalışmalarımızı büyük bir titizlikle ve güçlü bir teknik denetim sistemi üzerine inşa ediyoruz” dedi.

Kentsel dönüşüm yapılan alanlarda, vatandaşların “rızasına dayalı”, talep ve ihtiyaçlarını karşılayan ve aynı zamanda şehirlere değer katan yeni yerleşimler kurdukları söyleyen TOKİ Başkanı Turan, TOKİ’nin yürüttüğü yaklaşık 280 bin konutu aşan kentsel dönüşüm programının büyük bölümünün, l’inci dereceden 5’inci dereceye kadar tüm deprem kuşakları üzerinde uygulandığını sözlerine ekledi. Gölcük Belediye Başkanı Mehmet Ellibeş, Gölcük’te TOKİ işbirliği ile önemli bir kentsel dönüşüm çalışması yürüttüklerini belirterek, TOKİ’ye Gölcük’te yapmış olduğu projeler için teşekkür etti.